اسپیسر

اسپیسر چیست؟

ریشه کلمه اسپیسر (Spacer)، Space یا فاصله است. همان‌طور که از نام این ابزار مشخص است، اسپیسرها ابزارهای جداکننده و فاصله‌انداز در پروژه‌های ساختمانی هستند. در واقع یکی از مهم‌ترین حساسیت‌های مهندسین سازه و مجریان اجرای پروژه‌های بتنی بزرگ، قرارگیری دقیق میلگردها در محل مورد نظر سازه بتنی است تا مقاومت و کیفیت سازه در حد ایده‌آل باشد.

استفاده از اسپیسرها به عنوان نگهدارنده و فاصله‌انداز، نه تنها باعث می‌شود میلگرد در جای تعیین شده قرار گیرد، بلکه از حرکت و جابجایی میلگرد طی پروسه بتن‌ریزی در اثر اعمال نیروهای فشاری جلوگیری می‌کند. همچنین این ابزار کوچک باعث می‌شود میلگردِ قرار گرفته در میانه آن، از آسیب‌های ناشی از حضور عوامل گوناگون، مانند: رطوبت، حملات کلریدی، سولفاتی و نظایر آن در امان باشد و به این ترتیب عمر و دوام سازه بتنی افزایش یابد.

انواع اسپیسر بتنی

مهندسین حوزه ساخت و ساز بسته به نیاز خود دسته‌بندی‌های متفاوتی برای انواع اسپیسر قائل شده‌اند که هر یک از آن‌ها ویژگی‌های خاصی از این ابزار را در بر گرفته است. بر این اساس اسپیسرها از نظر خصوصیاتی مانند جنس بدنه، محل قرارگیری، اندازه، نحوه نصب و... به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. توجه داشته باشید هر یک از این معیارها می‌تواند روی نوع استفاده، قیمت و کارایی این ابزار تأثیر ویژه‌ای داشته باشد. در ادامه به بررسی انواع اسپیسر در دسته‌بندی‌های مختلف می‌پردازیم.

انواع فاصله نگهدارها از نظر جنس بدنه

اسپیسر از نظر جنس بدنه به سه دسته کلی اسپیسر پلاستیکی، بتنی و فلزی تقسیم می‌شود.

• اسپیسر بتنی: این دسته از اسپیسرها از بتن تولید شده و همین ویژگی، بزرگ‌ترین مزیت آن‌ها محسوب می‌شود. در واقع اصلی‌ترین مزیت اسپیسر بتنی، جنس بتنی آن و سازگاری این دسته از اسپیسرها با بتن است که باعث می‌شود ترکیبی یکپارچه ایجاد شود.
  از دیگر مزایای این دسته از فاصله‌انداز‌ها می‌توان به مواردی مانند: توانایی بالای آن‌ها در تحمل بار ورودی حاصل از وزن آرماتور، افزایش مقاومت فیزیکی و شیمیایی، ارتقای دوام و عمر سازه بتنی، نیاز کمتر این دسته از اسپیسرها نسبت به نمونه‌های پلاستیکی، چسبندگی قوی با بتن اطراف، عدم نفوذپذیری در برابر حملات آب و کلرید آهن، افزایش مقاومت بتن در برابر تغییرات حرارتی، نصب آسان و... اشاره نمود. تمام این عوامل باعث شده اسپیسر بتنی یکی از محبوب‌ترین انواع اسپیسر محسوب شود.
• اسپیسر پلاستیکی: یکی دیگر از محبوب‌ترین، ارزان‌ترین و در دسترس‌ترین انواع اسپیسر، اسپیسر پلاستیکی است. این دسته از نگهدارنده‌ها در حوزه‌های مختلف تنوع بالایی دارد و بسیاری از نیازهای سطحی سازه را پوشش می‌دهد.
• اسپیسر فلزی: این دسته از نگهدارنده‌ها با اینکه استحکام مکانیکی بالایی در برابر وزن میلگرد و آرماتور دارند، اما به دلیل داشتن کمترین مقدار چسبندگی با بتن و تغییر وضعیت نسبت به تغییرات حرارت و انقباض و انبساط‌های حرارتی، فقط در پروژه‌های ساختمانی سبک مورد استفاده قرار می‌گیرند.

انواع اسپیسر بر اساس محل قرارگیری

به جرأت می‌توان گفت تمام بخش‌هایی از سازه که در آن میلگرد استفاده شده است، نیاز به اسپیسر دارد تا میلگرد در جای خود قرار گیرد. بر این اساس اسپیسرها به انواع اسپیسر دیواری، ستون، سقفی، فونداسیون و تیرچه بتنی تقسیم می‌شوند.

• اسپیسر فونداسیون: بسته به نوع فونداسیون و محل قرارگیری آرماتور، اسپیسرهای فونداسیون به صورت سطحی یا عمودی طراحی می‌شوند.
• اسپیسر سقفی: این دسته از اسپیسرها سطحی است. پایه این دسته از نگهدارنده‌ها به سطح متصل شده و میلگرد داخل قسمت طراحی شده آن قرار می‌گیرد. طراحی این دسته از نگهدارنده‌ها به گونه‌ای است که می‌تواند میلگرد را در بالا و به صورت آویزان نگه دارد.
• اسپیسر دیواری: این نوع از اسپیسرها به صورت عمودی روی سطح قالب قرار می‌گیرند و بیشتر برای ساخت دال بتنی، بتن‌ریزی استخر، منابع بزرگ آب، سدسازی، پل‌های هوایی و زیرگذرهای شهری به کار می‌روند.
• اسپیسر ستون: این دسته از نگهدارنده‌ها مانند اسپیسرهای دیواری به صورت عمودی روی سطح قالب قرار می‌گیرند و بسته به شکل ستون در طرح‌های مختلف مربعی و استوانه‌ای ساخته می‌شوند.
• اسپیسر تیرچه بتنی: تیرچه‌های بتنی، ترکیبی از بتن و میلگرد است و احتمال جابجایی میلگرد در آن بسیار زیاد است. اسپیسرهای به کار رفته در تیرچه‌ها علاوه بر تحمل بار ناشی از جابجایی و حرکت میلگرد، باید در ابعاد کوچک طراحی شوند. همین امر باعث شده نگهدارنده‌ها در این بخش از ساختمان بسیار حائز اهمیت باشند.

انواع اسپیسر بر اساس اندازه

انتخاب اندازه مناسب فاصله‌اندازها وابسته به حجم بتن‌ریزی است. هر چه حجم بتن‌ریزی در بخشی از سازه بیشتر باشد، نیاز به اسپیسرهای بزرگ‌تر است و با کمتر شدن مقدار بتن‌ریزی، باید اسپیسرهای کوچک‌تر را انتخاب کرد. بر این اساس اسپیسرها به ابعاد ذیل تقسیم می‌شوند.

• اسپیسر 3 سانتی‌متری: این دسته از فاصله‌انداز‌ها با ایجاد فضای 3 سانتی‌متری میان میلگرد و پوشش بتنی، برای پروژه‌هایی با حجم بتن‌ریزی کم، مانند ستون، دیوار نازک و... مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• اسپیسر 5 سانتی‌متری: فاصله‌انداز 5 سانتی‌متری، مناسب پروژه‌هایی با حجم بتن‌ریزی متوسط است. به همین دلیل این اسپیسرها معمولاً در بتن‌ریزی سقف و ستون بزرگ یا در مواردی که اندازه میلگردها متوسط تا بزرگ است، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• اسپیسر 7 سانتی‌متری: این نوع از اسپیسرها با ایجاد فضای 7 سانتی‌متری بتن میلگرد و پوشش بتنی در پروژه‌های بزرگ مانند بتن‌ریزی فونداسیون، سقف‌های حجیم، پل‌های هوایی، تونل و... استفاده می‌شوند.

انواع فاصله نگهدارها بر اساس نحوه نصب

با توجه به اینکه بتن‌ریزی در سقف، ستون، دیوار یا فونداسیون انجام می‌شود، طراحی اسپیسرها متفاوت خواهد بود. بر این اساس اسپیسرها در دو دسته کلی فاصله‌انداز سطحی (افقی) و فاصله‌انداز دیواری (عمودی) جای می‌گیرند.

• اسپیسر سطحی (افقی): این دسته از فاصله‌اندازها، توسط یک پایه به سطح افقی متصل می‌شوند و برای ایجاد فاصله در فونداسیون، شناژها، تیرها، ستون‌ها و... به کار می‌روند. مشهورترین و پرکاربردترین عضو این خانواده اسپیسر هارد فیکس است که از آن در کف‌های بتنی سنگین و تراکم بالا استفاده می‌شود. از دیگر اعضای این خانواده می‌توان به ماکس فیکس، مینی فیکس، فلت فیکس، ساید فیکس، یو فیکس، دابل فیکس، فلت بار، راند بیس و لانگ بیس اشاره نمود.
• اسپیسر دیواری (عمودی): طراحی این نوع از فاصله‌اندازها به اشکال مختلفی مانند چرخ بالا کشنده آب، قفسه، خورشید و... است. همین طراحی متفاوت باعث شده این نوع از اسپیسرها بتوانند میلگردها را به صورت عمودی نگه‌ دارند، طوری که فاصله‌ی آن‌ها در طول بتن‌ریزی تغییری نکند. از مهم‌ترین اعضای این خانواده می‌توان به اسپیسر ویل فیکس، کیج فیکس و ویل سان اشاره نمود.

دلایل بکارگیری فاصله نگهدارها

• کاهش تماس میلگرد با عوامل رطوبتی
• جلوگیری از حملات سولفاته و کلریدی
• جلوگیری از خوردگی میلگرد با ایجاد فاصله و پوشش بین میلگرد و هوای آزاد
• افزایش راندمان کار در بتن مسلح با بالا بردن سرعت کارگذاری میلگرد و ایجاد فاصله مناسب
• کاهش نیروی انسانی آرماتورکار
• جلوگیری از حرکت شبکه میلگرد در بتن مسلح
• ایجاد فاصله بین میلگرد و سطح بتن
• ایجاد پوششی یکنواخت و یکدست روی سطح میلگرد
• افزایش مقاومت، دوام و عمر سازه‌های بتنی

خرید و قیمت اسپیسر

نوع نیاز شما، تعیین‌کننده نوع خرید اسپیسر است. در واقع مهم‌ترین فاکتورهایی که لازم است در زمان خرید اسپیسر به آن توجه داشته باشید، نوع استفاده، محل قرارگیری، نوع نصب، جنس بدنه اسپیسر، مقدار تحمل بار فشاری نقطه‌ای، شرایط محیطی و... است. بر این اساس زمانی که به یک فروشگاه برای خرید اسپیسر مراجعه می‌کنید، لازم است محاسبات دقیقی در این زمینه داشته باشید تا به این ترتیب فاصله دهنده‌ای که به آن نیاز دارید را انتخاب کنید. در ادامه این مطلب به بررسی برخی از مهم‌ترین فاکتورهایی که لازم است در زمان خرید به آن توجه داشته باشید می‌پردازیم.

انتخاب جنس

همان‌طور که پیش از این گفته شد، جنس بدنه اسپیسرها متفاوت است. در میان انواع اسپیسر پلاستیکی، فلزی و بتنی، اسپیسرهای بتنی به دلیل ساخته شدن از بتن، تحمل بار نقطه‌ای بیشتری نسبت به دیگر انواع اسپیسر دارند؛ به همین دلیل در پروژه به تعداد کمتری از این نوع فاصله نگهدارها نیاز است.

این نوع از فاصله نگهدارها در انواع هارد فیکس، دابل فیکس، ماکس فیکس، مینی فیکس، یو فیکس و ساید فیکس در بازار موجودند و نسبت به اسپیسرهای پلاستیکی که از پلاستیک فشرده تولید شده‌ و خطر خوردگی بتن و از بین رفتن آرماتورها را در خود دارند، مقاومت فشاری، حرارتی و شیمیایی بسیار بالاتری از خود نمایش می‌دهند.

به همین دلیل توصیه ما به شما این است که در زمان خرید اسپیسر از اسپیسرهای بتنی استفاده کنید تا بدین‌ترتیب سازه‌ای بادوام و مقاوم داشته باشید و نگرانی از بابت ناسازگاری حرارتی، حملات سولفاته، کلریدی، مقدار و شدت بار نقطه‌ای و... نداشته باشید.

مقدار تحمل بار نقطه‌ای

هر چه پروژه بتن‌ریزی بزرگ‌تر باشد یا کفسازی در محل پرتردد یا نقاطی با تنش فشاری، ضربه‌ای، خمشی یا کششی بالاتری قرار داشته باشد، لازم است به منظور افزایش مقدار مقاومت و استحکام سازه، از حجم میلگرد بیشتری در پروژه استفاده شود. بر این اساس استفاده از اسپیسری با توانایی و قدرت بیشتر لازم و ضروری است.

اسپیسرهای بتنی به دلیل ساختار و قدرت تحمل بار نقطه‌ای بیشتر نسبت به نمونه‌های پلاستیکی، گزینه‌ای ایده‌آل برای این شرایط خواهند بود. گرچه اسپیسرهای فلزی قدرت تحمل بار نقطه‌ای بالایی دارند، اما این نوع از اسپیسرها در مقابل رطوبت و نوسانات دمایی به شدت آسیب‌پذیر بوده و به همین دلیل استفاده از آن‌ها محدودیت‌ بسیاری دارد.

توجه به شرایط محیطی

بتن ماده‌ای مرکب از ذرات سنگی و خمیر سیمان است که مقاومت بالایی در برابر آب دارد. همین امر باعث شده این فاصله نگهدارهای بتنی بدون خرابی و با بیشترین سازگاری با عنصر اصلی پروژه‌های بتنی در انواع سازه‌های دریایی، سدسازی و اسکلتی مورد استفاده قرار گیرند.

همان‌طور که گفته شد، اصلی‌ترین هدف استفاده از اسپیسر، جلوگیری از خوردگی میلگردها در برابر رطوبت و حملات شیمیایی و نگه داشتن آرماتور در محل خود است تا به این ترتیب مقاومت سازه در مطلوب‌ترین حالت خود قرار گیرد. بنابراین وجود اسپیسر در سازه‌های بتنی بسیار مهم و ضروری است و انتخاب نادرست یا کوتاهی در انتخاب نوع مناسب، می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری را در سازه بتنی به همراه داشته باشد. این قطعه در مدل‌ها و انواع مختلفی از نظر جنس بدنه، محل نصب و... در بازار مصرف وجود دارد. از این رو تلاش شد اطلاعات جامعی درباره این ابزار در اختیار شما قرار گیرد تا بتوانید با استفاده از آن، انتخاب درستی داشته باشید.

منبع ++++