توصیه‌های ACI برای ضوابط بازرسی بتن
مؤسسۀ بتن آمریکا (ACI) در زمینۀ بازرسی ساختمان‌های بتنی مجموعۀ توصیه‌هایی را جهت مؤثرترین نمودن این امر ارائه کرده است(۱و۲). برخی از توصیه‌های مربوطه به شرح ذیل است:
۱- مسئولیت بازرسی باید با معمار-مهندسی باشد.
۲- بازرسان باید با کیفیت بوده و به نحو مناسب سرپرستی و نظارت شوند.
۳- انواع بازرسی‌هایی که باید انجام گیرد، عبارتند از:
الف) بازرسی و تأیید امکانات مربوط به پیمانه کردن و مخلوط کردن.
ب) بازرسی، آزمایش و تأیید مصالح.
ج) بازرسی قالب‌ها، آرماتورها، شمع‌ها، مهاری‌ها، اقلام تعبیه شده، درزها و غیره.
د) بازرسی تجهیزات مربوط به حمل و جا دادن بتن از جمله سطل‌ها (باکت‌ها)، واریزها، دمپرها (ارابه‌ها)، قیف‌ها، متراکم کننده‌ها، و پمپ‌ها.
ه) بازرسی حمل، جا دادن، تراکم، پرداخت، عمل‌آوری، حفاظت، و تعمیر یا لکه‌گیریبتن.
و) بازرسی در کارخانه اقلام پیش ساخته شامل قطعات پیش تنیده از نظر مقاومت، ابعاد و خواص ویژه.
ز) بازرسی قالب‌های نواری و برداشتن شمع‌ها.
ح) آماده‌سازی و آزمایش نمونه‌های بتنی، آزمایش روانی، هوای محبوس، وزن مخصوص.
ط) تهیۀ گزارش روزانه از کلیۀ این موارد.
بازرسی محل تولید بتن
یک ضابطۀ حیاتی برای کنترل بتن، بازرسی مرحلۀ پیمانه کرد نشامل آزمایش‌های مربوط به دانه‌بندی و مقدار رطوبت سنگ‌دانه‌هااست.
به طور خلاصه، وظایف عادی معمول بازرس مرکز تهیۀ بتن عبارت از مشاهدۀ اندازه‌گیری و توزین کلیۀ مصالح تشکیل دهنده شامل سیمان، سنگدانهها، آب و مواد افزودنی در صورت وجود و کنترل سنگدانهها از حیث اندازه و مقدار رطوبت است. تصحیح وزن سنگدانهها و مقدار آب اضافه شده برای جبرال رطوبت آزاد در سنگدانهها بخش مهمی از کنترل ذکر شده است. مقیاس‌ها و ابزارهای اندازه‌گیری باید به طور دوره‌ای طبق استانداردهای ارائه شده توسط دایرۀ ملی استانداردها[۱] به منظور حفظ دقت لازم کالبیره گردند.
مرکز تهیۀ باید به گونه‌ای تتتجهیز شود که بتوان سیمان را با یک مقیاس کاملاً جداگانه از سنگدانهها توزین نمود. سنگدانههای با اندازه‌های مختلف را می‌توان در یک قیف با مقیاس واحد براساس وزن تجمعی توزین نمود. جزییات مراکز تهیۀ بتن در بخش پنجم این کتاب ارائه شده است. میزان دقتی که باید در اندازه‌گیری اجزای مختلف اعمال شود، در جدول زیر آمده است.
تعیین رطوبت سنگدانههای بتن
یکی از موارد مهم بازرسی سنگدانهها در مرکز تهیۀ بتن حصول اطمینان از تصحیح مقدار رطوبت است. در این مورد چندین روش وجود دارد(۳).
۱- نمونه در کوره یا ورق داغ خشک می‌شود. نمونه کاملاً خشک می‌شود و تصحیح برای جذب جهت محاسبۀ مقدار رطوبت آزاد انجام می‌گیرد. یک رابطۀ تقریبی با دقت کافی به صورت زیر ارائه می‌شود:
برای راحتی شکل را نیز می‌توان مورد استفاده قرار داد. gr 400 نمونه خشک و توزین شده است. درصد رطوبت از تقاطع با خط مربوط به درصد جذب به دست می‌آید.
۲- روش مناسب برای رطوبت آزاد ماسه براساس پیشنهاد مؤسسۀ آمریکایی تعیین اصلاح و تعدیل جهت استفاده یا جدول زیر نیز وجود دارد. وزن مخصوص نیزباید معلوم باشد.
که در آن:
A= وزن خشک شده در کوره
X= جذب (بیان شده به صورت اعشاری)
تجهیزات: فلاسک حجمی از نوع چپمن[۲] به ظرفیت ۵۰۰ میلی‌متر و دقت ۰٫۱۵ میلی‌لیتر، تراز و با ظرفیت ۲ کیلوگرم و دقت ۰٫۱ گرم، و پیپت، لولۀ شیشه‌ای به قطر ۶٫۲۵ میلی‌متذ با طول کافی که قادر به تعدیل تراز آب باشد.
روش: فلاسک را با آب در دمای اتاق تا علامت mL 200 پًر کنید. برای تعدیل تراز آب (بخش پایینی تقعر) در mL 200 از پیپت استفاده کنید. gr 500 نمونۀ ماسه را در فلاسک بریزید. برگردانید تا هوای محبوس خارج شود. کف‌ها را از بین ببرید. یک یا دو قطره اثر، الکل یا مواد تر تجارتی این عمل را راحت‌تر انجام می‌دهد. تکان دادن با یک سیم نازک، گرچه معمولاً روش موفقیت‌آمیزی است، ولی خسته کننده و وقت‌گیر است. حجم ترکیب آب و سنگ‌دانه ریز را مستقیماً از روی مقیاس مدرج بخوانید. درصد آب آزاد را می‌توان مستقیماً از جدول استخراج نمود.
[۱] – National Bureau of Standards
[۲] – Chapman- type volumetric flaak