برای کنترل نمونه بتنی لازم است نمونه در آزمایشگاه‌های دائمی یا محلی تحت آزمایش قرار گیرد تا از این طریق، منابع تأمین سنگدانه، نمونه‌برداری، حمل نمونه و… کنترل شود. در مقاله «امکانات و کنترل های آزمایشگاهی بتن» از بلاگ رامکا بر آن هستیم ضمن تبیین روش‌های کنترل آزمایشگاهی بتن، کنترل منابع تأمین مصالح و کنترل و آزمایش خارج از کارگاه، امکانات آزمایشگاهی بتن را در نمایی کلی بررسی کنیم. پس تا انتها همراه ما باشید.
انواع آزمایشگاه‌ها و امکانات آزمایشگاهی بتن
امکانات آزمایشگاهی بتن، اغلب در دو شکل زیر ارائه می‌شوند:
- آزمایشگاه‌های دولتی در سطح شهر یا کشور که به منظور ارائه خدمات به امور اجرایی مربوط به دولت تعریف می‌شود.
- آزمایشگاه مستقل تجاری که جهت خدمت‌رسانی به انواع امور اجرایی خصوصی، تجاری و غالباً دولتی تأسیس می‌‌گردد.
امکانات آزمایشگاهی بتن آزمایشگاه‌های دائمی
آزمایشگاه دائمی معمولاً در قالب آزمایشگاه دولتی و آزمایشگاه تجاری برای انجام آزمایش‌ها و بررسی‌های جزئی مربوط به ارزیابی مصالح بتن تجهیز می‌شود. به طور معمول مهم‌ترین آزمایش‌های بتن، شامل آزمایش مقاومت و سایر خواص، از جمله دوام، تغییر حجم، مدول الاستیسیته و نفوذپذیری است که در این آزمایشگاه‌ها انجام می‌گیرد.
در سال ۱۹۸۳، ASTM E329-77 به منظور حصول اطمینان از بازرسی و آزمایش مصالح مورد استفاده در اجرا، ضوابط و موارد مربوط به آزمایشگاه را جهت انطباق با مدارک مربوط به پروژه مجدداً تأیید نمود. در این ویرایش به رابطه‌ی بین آزمایشگاه و سایر بخش‌های مربوط به هم نیز اشاره شد.
امکانات آزمایشگاهی بتن آزمایشگاه‌های محلی
در آزمایشگاه‌های دولتی و تجاری، اغلب یک آزمایشگاه محلی در سایت پروژه اجرایی بزرگ تشکیل می‌شود که اندازه‌ی آن وابسته به ابعاد پروژه اجرایی است. بر این اساس، ابزارهای آزمایشگاهی و اندازه آزمایشگاه می‌تواند از یک دستگاه برای کنترل دانه‌بندی سنگدانه‌ها و آزمایش‌های مقاومت فشاری بتن تا امکانات مجهزتر مانند تجهیزات آزمایشگاهی دائمی تغییر کند.
بسیاری از پروژه‌های خصوصی و تجاری بزرگ، به علت فاصله زیاد تا آزمایشگاه دائمی نیاز به یک آزمایشگاه محلی در سایت دارند. این آزمایشگاه‌های محلی، معمولاً تنها برای انجام آزمایش‌های فشاری معمولی نمونه‌ها، کنترل دانه‌بندی و مواد زیان‌آور موجود در سنگدانه‌ها تجهیز می‌شوند. آزمایشات شامل موارد زیر است:
- قالب‌های استوانه‌ای
- برچسب‌های شناسایی و کارت‌های اطلاعات
- مخروط اسلامپ
- میله ضربه‌زن
- ترازوهای تخت به ظرفیت ۴۵ یا ۹۰ کیلوگرم (۱۰۰ یا ۲۰۰ پوند) با دقت ۴۵ گرم (۰٫۱ پوند)
- ترازوهای آزمایشگاهی به ظرفیت ۱۰۰ و ۲۰۰۰ گرم با دقت ۰٫۲gr
- هواسنج‌های فشاری (برای بتن با شن و سنگ)
- هواسنج‌های حجمی (برای بتن سرباره‌ای یا بتن با سنگدانه سبک)
- دماسنج‌های مدرج فولادی
- دماسنج‌های حداکثر – حداقل
- خط‌کش جیبی
- پیمانه‌های مدرج به ظرفیت یک چهارم، یک دوم یا یک فوت مکعب، بسته به اندازه سنگدانه‌ها
- سطل‌ها، سرطاس‌ها، بیل‌ها، لگنچه‌ها، قلم‌های علامت‌گذاری، کیسه‌های نمونه
- مخازن عمل‌آوری و آهک
- دستگاه آزمایش فشاری قابل تنظیم مکانیکی
- مشخصات پروژه و روش‌های مرجع آزمایش‌ها
ابر روان کننده بتن فیوژن پلاس +FUSION
افزاینده مقاومت بتن و کاهنده آب قوی در مدت کم
ابر روان کننده بتن
ابر روان کننده بتن نئون پلاس +NEON
افزایش اسلامپ بتن با نسبت آب به سیمان پایین در کوتاه‌مدت
کنترل منابع تأمین مصالح
مهندس حق دارد کلیه مصالح و منابع پیشنهادی جهت استفاده در بتن برای سازه را تأیید یا رد کند. بنابراین بهتر است پیمانکار قبل از شروع عملیات بتنی سازه برای هر یک از مصالح، منبع پیشنهادی خود را به مهندس ارائه نماید. در خصوص سازندگان سیمان، آرماتور و اقلام پیش‌تنیدگی، تأیید را می‌توان بر اساس تجربه و دانش منبع مربوطه صادر نمود. این رویه را می‌توان در مورد سنگدانه‌ها نیز انجام داد.
البته باید توجه داشته باشید متغیرهای زیادی در تولید سنگدانه‌ها و حتی سیمان وجود دارند که نیاز به ارائه مدرک مربوطه به اطلاعات آزمایشی جدید دارند. نمونه بارز این موضوع، محصول معادن جدید است که ارائه مدرک مربوطه به اطلاعات آزمایشی در این محصولات مهم و اساسی است. همچنین دقت داشته باشید تأیید منبع، نیاز به تداوم تهیه مدارک مربوط به انطباق با مشخصات اجرایی را برطرف نمی‌سازد.
حین اجرا، گزارش‌های آزمایشگاهی کارخانه سیمان که توسط آزمایش‌های انجام گرفته به وسیله یک آزمایشگاه مستقل تکمیل شده، سطح بالایی از کنترل مرغوبیت را تأمین می‌نماید. بنابراین سنگدانه‌ها باید به طور مداوم از نظر دانه‌بندی، تمیزی و خواص ذاتی مربوط به دوام و جذب مورد آزمایش قرار گیرند.
بیشتر بخوانید: آزمایش های سنگدانه بتن
کنترل و بازرسی و آزمایش خارج از کارگاه
به طور معمول در بحث امکانات و کنترل های آزمایشگاهی بتن، انجام بازرسی و آزمایش مصالح خاص از نظر تولید نیز مورد توجه است. این موضوع که از طریق حضور بازرسان مستقر در کارخانه در زمان تولید صورت می‌گیرد، باعث افزایش سرعت استفاده از این مواد و اطمینان از تطابق با نقشه‌ها و مشخصات اجرایی پروژه در عملیات می‌شود.
بنابراین مهندسین باید برای این نوع بازرسی حضور داشته باشند و پیمانکاران نیز باید در لیست سفارش خرید نشان دهند که قبل از حمل، بازرسی توسط یک مؤسسه آزمایشگاهی در مدت کافی صورت خواهد گرفت.
در این بازرسی‌ها، موارد خاص باید به طریقی برای حمل و قبول در پروژه مشخص گردند؛ بنابراین نمونه باید به درستی برچسب‌گذاری و مهر زده شوند. در مورد سیمان، بازرس می‌تواند زمانی که انبار برای استفاده اختصاصی در پروژه مورد نظر پُر شده، نمونه‌برداری را انجام دهد. در این وضعیت انبار مهر و موم شده و آزمایش‌های مورد نیاز جهت کنترل انطباق با مشخصات اجرایی انجام می‌گیرد.
سپس در صورت تأیید، محموله به محل پروژه حمل می‌شود. از آن‌جا که باید یک روش شناسایی مطمئن و قابل اعتماد جهت قبول و تأیید مصالح در پروژه وجود داشته باشد، منابع تولید سنگدانه را می‌توان با روش مشابهی مورد آزمایش قرار داد.
ترمیم کننده بتن
ترمیم کننده بتن پودری ریپیر REPAIR
ترمیم‌کننده و آب‌بند کننده پایه سیمانی با رزین‌های پلیمری
ترمیم کننده بتن
ترمیم کننده بتن پودری فیکس FIX
ترمیم‌کننده پایه سیمانی، مناسب برای ترمیم خرابی‌های بتن
آب بند کننده سطح
ملات آب بند پلیمری سیلکس SEALEX
آب‌بند کننده پلیمری دو جزئی، مناسب برای آب‌بندی استخر
تأیید بر اساس گواهی سازنده
در صورت موافقت مهندس، بر اساس گواهی صادره از سوی سازنده، مصالح کارخانه استاندارد برای پروژه قابل قبول است. این کار با ارائه نتایج تأیید شده آزمایش که مطابقت کامل با مشخصات اجرایی هر یک از مصالح دارد، انجام می‌شود. به‌علاوه تأییدیه‌ای مبنی بر ثابت باقی ماندن مراحل تولید باید ارائه شود. تکمیل این روش با انجام آزمایش‌های کنترلی توسط یک آزمایشگاه مستقل، روش احتیاط‌آمیزی است.
دیده شده چنین کنترلی روشن‌کننده برخی از خطاها است؛ برای مثال خطاهای طبقه‌بندی انواع فولاد، از جمله رده مقاومت متوسط و بالا، تغییرات در مقاومت‌ها و مقادیر هوای سیمان که تا حدی بالا و پایین رفتن مقاومت بتن را توجیه می‌کند. تغییرات در مواد افزودنی ممکن است باعث اشکالات محسوسی شود، ولی آزمایش‌های استاندارد این محصولات بسیار وقت‌گیر است و ارزیابی و کنترل یکنواختی محموله‌ها عملی نیست.
روش‌های عمومی نمونه‌برداری
اولین مرحله، آزمایش نمونه‌برداری است. این مرحله غالباً یکی از مهم‌ترین قدم‌هاست. بنابراین هر گونه تلاشی باید انجام شود تا نمونه، نماینده کل مصالح باشد، زیرا تنها در این صورت است که آزمایش دقیق انجام می‌گیرد.
نمونه‌برداری معمولاً بر اساس آنالیر آماری و احتمالات ریاضی انجام می‌شود. بنابراین جهت نمونه‌برداری بتن و مصالح تشکیل‌دهنده آن، استاندارد ASTM روش‌های مناسبی ارائه کرده است. همچنین روش نمونه‌برداری سنگدانه‌ها در ASTM D75 و نمونه‌برداری سیمان در ASTM C183 آمده است.
مواد سیال از جمله مواد حباب هوازا، افزودنی‌های شیمیایی و ترکیبات عمل آوری بتن باید از بشکه‌های بزرگ نمونه‌برداری شوند. در این موارد باید قبل از نمونه‌برداری، توسط ابزارهای مناسب مکانیکی مواد به طور کامل مخلوط شوند. زمان نمونه‌برداری از قطعات منفرد، تعداد نمونه‌ها باید برابر با ریشه سوم تعداد قطعات هر بخش تحت بازرسی باشد؛ مثلاً ۱۰ قطعه نماینده ۱۰۰۰ قطعه در یک بخش است.
کنترل حمل نمونه‌ها
زمانی که نمونه‌ها به آزمایشگاه حمل می‌شود، باید اطلاعات کاملی همراه آن ثبت گردد. این اطلاعات شامل پروژه، شماره نمونه، هویت کامل مصالح، از جمله: نوع و رده، منبع، تاریخ نمونه‌برداری، مقدار مصالحی که از آن‌ها نمونه‌برداری شده، محل مصرف در سازه، ملزومات آزمایش‌ها و مشخصات حمل‌کننده است. همچنین توجه داشته باشید نمونه‌ها باید بسته‌بندی مناسبی داشته باشند تا ضمن حمل‌ونقل آسیب نبینند.
در این مقاله سعی شد امکانات و کنترل های آزمایشگاهی بتن که شامل انواع آزمایشگاه‌های بتن و امکانات آزمایشگاهی بتن، کنترل منابع تأمین مصالح، تأیید بر اساس گواهی سازنده، روش‌های عمومی نمونه‌برداری، اطلاعات دریافتی درباره نمونه‌های حمل شده، کنترل، بازرسی و آزمایش‌های خارج از کارگاه است، بررسی شود. خوشحال می‌شویم با بیان نظرات خود در پایین همین صفحه، ما را در بهبود کیفیت این مقاله یاری کنید.
مرحبا به نیروهای فعال تون👌👌
از لطف شما سپاسگزاریم🌹