افت اسلامپ بتن؛ دلایل و راهکارهای حفظ اسلامپ بتن در شرایط آب و هوایی گرم

افت اسلامپ به زبان ساده به معنی سفت شدن بتن یا همان کم شدن کارایی بتن است. این افت بیشتر هنگام بتن‌ریزی در هوای گرم رخ می‌دهد و باعث مشکلات بسیار زیادی برای افرادی که با بتن سر و کار دارند می‌شود. از این رو در این مقاله از بلاگ رامکا بر آن شدیم تا علاوه بر بیان دلایل افت اسلامپ بتن، به معرفی راهکارهای مناسب حفظ اسلامپ در تابستان و شرایط آب و هوایی گرم بپردازیم تا شما را در ساخت بتنی مناسب یاری کنیم. پس در ادامه با ما همراه باشید.

افت اسلامپ بتن

افت اسلامپ یا سفت شدن بتن، یکی از شایع‌ترین مشکلات هنگام بتن‌ریزی است که حین عملیات ساخت، دردسرهای زیادی به وجود می‌آورد. در ادامه این مقاله به بررسی بعضی از این دردسرها می‌پردازیم و به صورت مجزا هر یک را تبیین خواهیم کرد.

الف) زمان استفاده از تراک میکسر: زمانی که افت اسلامپ در تراک میکسر رخ می‌دهد و بتن سفت می‌شود، هنگام چرخیدن و مخلوط کردن بتن به دیگ تراک میکسر فشار وارد می‌شود. حتی گاهی اوقات دیده شده که بتن به قدری سفت می‌شود که از شوت میکسر خارج نشده و دردسر زیادی برای راننده میکسر و اپراتور پمپ به وجود می‌آورد؛ تا جایی که لازم است با ابزارهایی چون بیل، بتن را به سمت وان پمپ هدایت کنند. متأسفانه در بسیاری مواقع مشاهده شده که راننده تراک برای راحتی کار، با اضافه کردن آب، بتن را به سمت وان پمپ هدایت می‌کند.

ب) زمان استفاده از پمپ بتن: زمانی که بتن سفت باشد، به پمپ بتن فشار بیشتری وارد می‌شود. این مسأله باعث افزایش استهلاک پمپ شده که نتیجه‌ی آن، افزایش تعداد دفعات تعمیر و خواباندن پمپ در تعمیرگاه است که منجر به کاهش حقوق، انعام و … اپراتور پمپ می‌شود.علاوه بر این، چنانچه زمان استفاده از پمپ بتن اسلامپ کاهش یابد، نه تنها سرعت بتن‌ریزی کم می‌شود، بلکه بتن با اسلامپ از دست رفته بیشتر در لوله‌های پمپ رسوب می‌کند و این امر، جابجایی پمپ را برای اپراتور پمپ سخت‌تر می‌سازد.

ج) زمان استفاده آرماتور بندها (تیم بتن‌ریزی): دردسر آرماتوربندها در برابر بتنی که دچار افت اسلامپ شده، به دو شکل است؛

اول؛ زمانی که بخواهند از آن بتن برای سقف استفاده کنند. در این شرایط علاوه بر صرف زمان بیشتر، ویبره‌ی سخت‌تر و …، ماله‌کشی بتن بسیار سخت خواهد بود.

دوم؛ زمانی که بخواهند از بتن در ستون استفاده کنند. در این شرایط لازم است از چکش و ویبره بیشتری استفاده کنند که این امر خود باعث جدایش بتن و نمایش اثر کرموشدگی می‌شود. به همین دلیل است که بسیاری از آرماتوربندها، علاقه شدیدی به بتن خودتراکم دارند.

د) مهندس پروژه: دغدغه‌ی بزرگ مهندس پروژه‌ای که در آن افت اسلامپ بتن رخ داده، نظارت و کنترل بیشتر است. در واقع ناظر پروژه باید دقت بیشتری بر عملکرد اپراتور پمپ و راننده میکسر داشته باشد تا آب اضافی جهت افزایش روانی به بتن اضافه نکنند و باعث تخریب بتن نشوند.

بیشتر بخوانید: تعیین مقدار جذب آب بتن همراه با روش کامل آزمایش

دلایل افت اسلامپ بتن و سفت شدن آن

افت اسلامپ دلایل بسیاری دارد که در ادامه به معرفی مهم‌ترین دلایل آن می‌پردازیم.

تأخیر در بتن‌ریزی، عامل افت اسلامپ بتن

وقتی به بتن زمان می‌خورد، میزان اسلامپ و کارایی آن کم شده و بتن سفت می‌شود. شاید این سؤال پیش بیاید که مهم‌ترین زمان‌ از دست رفته پیش از بتن‌ریزی چه زمانی‌ است؟ باید بگوییم این زمان معمولاً در پروسه حمل و نقل ایجاد می‌شود.مهم‌ترین عوامل از دست رفتن زمان، شامل مواردی چون: فاصله خط تولید بتن (بچینگ) تا محل پروژه (جهت تخلیه) و ایجاد حادثه‌ در محل پروژه است که منجر به توقف کار می‌شود.

برای مثال خارج شدن قالب از جای خود یا صعب الوصول بودن المان‌های بتن‌ریزی (شرایط دشوار برای بتن‌ریزی سریع) باعث می‌شود تراک میکسرها مدت زیادی معطل شوند. ناگفته نماند این امر باید توسط مسئول ترانسپورت کارخانه کنترل شود و با کنترل و نظارت بهتر، تراک میکسرها به بچینگ منتقل شوند.

افزایش دما، عامل افت اسلامپ بتن

از دیگر دلایل مؤثر بر افت اسلامپ، افزایش دماست. طبیعتاً زمانی که دما افزایش پیدا می‌کند، بتن سفت می‌شود. در ادامه به اختصار عوامل و دلایل افزایش دمای بتن را تبیین خواهیم کرد.

• افزایش دمای هوا: دمای بتن با دمای هوا ارتباط مستقیم دارد؛ یعنی با افزایش دمای هوا، دمای بتن افزایش می‌یابد. به همین دلیل در فصل گرم (تابستان) و در محیط‌هایی با اقلیم گرم، بتن با سرعت بیشتری سفت شده و روانی خود را از دست می‌دهد.
• نوع و عیار سیمان: استفاده از سیمان‌هایی با حرارت‌زایی بالا (سیمان تیپ ۱) منجر به حرارت‌زایی بتن و سفت شدن سریع آن می‌شود. همچنین استفاده از سیمان با عیار بالا که به واسطه بکارگیری مصالح نامناسب جهت تأمین مقاومت بتن رخ می‌دهد، باعث کاهش و افت اسلامپ بتن می‌شود.
• دمای مصالح بتن: دمای مصالح بتن (آب، سیمان و سنگدانه) با دمای بتن رابطه مستقیم دارد و در صورت گرم بودن، باعث افت اسلامپ شده و بتنی سخت شده به شما تحویل می‌دهد.

بکارگیری سنگدانه‌های خشک یا با جذب آب بالا

وقتی سنگدانه بتن، ماسه خشک باشد و اصطلاحاً جذب آب خود را انجام نداده باشد، طی زمان ساخت بتن، آب خود را از خمیر سیمان که عامل اصلی روانی بتن است، جذب می‌کند و این امر باعث افت اسلامپ در بتن می‌شود. این شرایط معمولاً زمانی که کارخانه بتن مدت زیادی تعطیل باشد (مثل عید نوروز)، رخ می‌دهد. در این شرایط، آبِ شن و ماسه به دلیل تعطیلی تبخیر شده و تا چند روز بعد از بازگشایی کارخانه، حفظ اسلامپ‌ و کارایی بتن سخت است. علاوه بر مدت تعطیلی، جنس سنگدانه، میزان خاک مصرفی و … نیز بر سطح جذب آب بتن مؤثر است.

بیشتر بخوانید: اسلامپ بتن

راهکارهای حفظ اسلامپ بتن

همان‌طور که گفته شد، حفظ اسلامپ یکی از دغدغه‌هایی است که مهندسین و طراحان بتن در زمان بتن‌ریزی با آن مواجه می‌شوند، اما امروزه این مشکل با رعایت استانداردهایی ساده و نکاتی کاربردی و ابتدایی قابل حل شدن است. در ادامه این مقاله به معرفی راهکارهای کاربردی، مختصر و مفید در زمینه حفظ اسلامپ می‌پردازیم.

بتن‌ریزی در کوتاه‌ترین فاصله زمانی

زمان فاکتور بسیار مهمی در میزان افت اسلامپ است. بنابراین کاهش فاصله‌ی زمانی بین خط تولید بتن تا محل پروژه، باید با کنترل عواملی چون در نظر گرفتن مسیر حرکت تراک میکسر، وسعت پروژه، حجم بتن‌ریزی و … از سوی مسئولین امر بررسی شود.

کاهش دما

مشکل دما را می‌توان با خنک کردن مصالح، بتن و تراک میکسر حل کرد. در ذیل به بیان روش‌هایی ساده برای حل مشکل دما می‌پردازیم.

• خنک کردن سیمان: استفاده از  رنگ سفید برای سیلوهای سیمان.
• خنک کردن سنگدانه‌ها: تهیه سایه‌بان برای پوشاندن سطح سنگدانه.
• خنک کردن آب: استفاده از محل‌های ذخیره‌سازی زیرزمینی به جای جایگاه‌های روباز یا استفاده از قالب یخ جهت خنک کردن.
• خنک کردن بتن: استفاده از یخ پودر شده یا نیتروژن مایع داخل بتن (استفاده از نیتروژن مایع که در استاندارد ACI نام برده شده است، روشی گران و کمی خطرناک است و باید با دقت زیاد انجام شود).
• خنک کردن تراک میکسر: یکی از ساده‌ترین و پرکاربردترین روش‌های خنک نگه داشتن تراک میکسر، گونی پیچ کردن تراک با گونی سفید و خیس کردن مرتب گونی در طول روز است؛ برای مثال دیده شده روی بچینگ دوش کار گذاشته می‌شود و زمانی که میکسر برای بارگیری اقدام می‌کند، دوش آب به صورت اتوماتیک باز می‌شود و تا زمان بارگیری تراک میکسر، گونی‌های دور دیگ خیس می‌شوند.

بکارگیری سنگدانه‌های خیس

مشکل سنگدانه‌های خشک، با استفاده از آبپاش قابل حل است. برای این کار کافی است سنگدانه‌های خود را با آبپاش یا… خیس کرده و پس از گذشت مدت زمان لازم، از آن در ساخت بتن استفاده نمایید. این امر باعث می‌شود سنگدانه‌ها از خمیر سیمان جهت رفع خشکی خود استفاده نکرده و اسلامپ بتن تحت تأثیر این عامل قرار نگیرد.

افزایش اسلامپ اولیه‌ی بتن

‌‌یکی از راهکارهای ساده و کاربردی برای افزایش اسلامپ، در نظر گرفتن اسلامپ اولیه بالاتر برای بتن است. برای مثال لازم است اسلامپ اولیه ۱۹ تا ۲۰ در نظر گرفته شود تا زمان رسیدن بتن به محل پروژه، بتن به اسلامپ معقول ۱۰ تا ۱۱ برسد.

بکارگیری انواع روان کننده بتن

انواع روان کننده‌ بتن را می‌توان در بچینگ و محل پروژه استفاده کرد. علت اصلی استفاده از آن در بچینگ، گرفتن اسلامپ اولیه بالای بتن و داشتن روانی استاندارد است، در حالی که افزایش روان کننده در محل پروژه، معمولاً به دلیل ریدوز کردن بتن انجام می‌شود؛ یعنی چنانچه بتن سفت به محل پروژه رسید، به جای اضافه کردن آب به بتن و خراب کردن ترکیب بتن، از روان کننده استفاده می‌شود تا روانی و اسلامپ آن به حالت استاندارد و مناسب بازگردد. حال چنانچه روان کننده از نوع دیرگیر بتن باشد، مانند روان کننده بتن رلیکس RELIX تا چند ساعت نگرانی بابت سرعت از بین رفتن روانی بتن وجود نخواهد داشت.

استفاده از دیرگیر کننده‌های بتن

بکارگیری دیرگیر بتن در بچینگ، راه‌حلی مناسب برای کاهش سرعت گیرش بتن و افزایش روانی بتن در محل پروژه است؛ بخصوص دیرگیر بتن مایع لیکو که استفاده از آن در فصل گرما توصیه می‌شود، زیرا از دست رفتن اسلامپ بتن را به حداقل می‌رساند.

نکته: چنانچه در پروژه به هر دلیل – مانند خراب شدن میکسر و حرکت نکردن آن – نیاز به دیرگیر وجود داشت، به جای اضافه کردن آب به بتن، می‌توانید یک کیلو شکر تهیه کرده و آن را در یک کیلو آب حل کنید. سپس آن را در میکسر بریزید. در نظر داشته باشید این شربت بتنی، به طور تقریبی می‌تواند میزان گیرش بتن شما را به مدت یک ساعت به تأخیر اندازد.

استفاده از دیرگیر پمپ

همان‌طور که پیش از این گفته شد، یکی از مشکلات رایج اپراتورهای پمپ در فصل گرم، رسوب سریع بتن در لوله‌های نمونه‌گیری است که این موضوع موجب جابجایی سخت لوله‌های پمپ و استهلاک سریع لوله می‌شود. استفاده از ماده دیرگیر پمپ – مثل دیرگیر پمپ بتن پامپر PUMPER – این امکان را به بتن می‌دهد تا مدت زمان جابجایی بتن با اسلامپ مناسب در فصل گرما طولانی‌تر شود و دغدغه‌ی این موضوع برطرف گردد.

در این مقاله تلاش شد مهم‌ترین دغدغه‌های ناشی از افت اسلامپ و صدمات موجود بیان شود. امیدواریم توانسته باشیم دغدغه و نگرانی‌های شما را در مورد افت اسلامپ و روانی بتن برطرف کنیم.