آب بندی استخر: راهنمای اجرایی و گام به گام صفر تا صد انواع روش ها

هدف از ساخت استخر نگهداری آب است. پس حفظ این مایع و جلوگیری از نشت آن اهمیت زیادی دارد. آگاهی از نحوه توزیع فشار آب در عمق و کف برای شناخت قدرت نفوذ و فشار آب در اعماق مختلف مهم است. استفاده از افزودنی‌های بتن نیز در آب‌بندی نقش مهمی دارند. با اینکه ممکن است برخی از این افزودنی‌ها مستقیماً برای نفوذپذیری استفاده نشوند، ولی از تأثیرات جانبی این مواد، متراکم کردن و کاهش نفوذپذیری است. در این مقاله از بلاگ رامکا بر آن هستیم ضمن تبیین مفهوم آب بندی استخر و اهمیت آن، راهکارهای آب‌بندی سازه، رویه و حتی هزینه‌های آب‌بندی استخر را بررسی کنیم. پس تا انتها همراه ما باشید.

آب بندی استخر‌

استخر فضایی سه بعدی است که از یک جهت آزاد است. سازه استخر به دو شکل خاکی و بتنی وجود دارد. بخش آزاد برای استفاده و بهره‌برداری از سیالات داخلی آن است. پس موضوع مورد بررسی در این مقاله، دیواره‌های اطراف و کف استخر هستند. طرح اختلاط مناسب برای آب‌بندی و اجرای استخرها، موضوعی بسیار مهم و حیاتی است. اگر کلیه مواد و روش‌های نوین آب‌بندی و محافظت استخر به کار گرفته شود، در صورت ضعف در سازه و ترک خوردن قسمتی از استخر، تمام اقدامات انجام شده از بین خواهد رفت. پس دقت در اجرا و انجام مطالعات کافی از ساختار ژئوتکنیکی منطقه و بکارگیری مصالح مناسب و اکیپ اجرایی قوی، ضامن کیفیت نهایی استخر خواهد بود.

شاید ابهامی در مورد تفاوت نم‌بندی و آب‌بندی برای شما به وجود آید. در نم‌بندی، آب یا به صورت بخار و رطوبت است یا فشار هیدرواستاتیک ندارد؛ برای مثال در نمای ساختمان، طراحی بر مبنای وجود هدر رفت آب نیست؛ چون هیچ گاه آب تا سقف یک ساختمان بالا نمی‌آید و ساختمان فقط در معرض رطوبت یا باران قرار می‌گیرد. این در حالی است که استخرهای بزرگ حجم زیادی از آب را در خود ذخیره می‌کنند. از این رو طراحی استخرها بر مبنای میزان هدررفت آب انجام می‌شود.

اهمیت آب بندی استخر

همان‌طور که گفته شد، استخر مخزن نگهداری سیالاتی چون آب است. اکثر سازه استخرهای موجود از بتن تشکیل شد‌ه‌اند. بتن جسمی متخلخل است که آب و دیگر مایعات از داخل آن نفوذ یافته و به سطح بیرونی می‌رسند. در صورتی که هدف حفظ آب باشد، نشت و افت آب باید کنترل شود.

آب بندی استخر برای عدم نفوذ مواد دیگر به داخل استخر نیز به کار می‌رود. بیشتر دیواره‌های استخرها را زیر سطح زمین می‌سازند؛ تا جایی که سطح تمام شده استخر برابر سطح زمین شود. برخی نیز در سطح زمین ساخته شده و با خاک دیوارهای آن را مهار می‌کنند.

در بهترین حالت، دیوارهای استخر با سازه بتنی و فولادی مهار شده و کف استخر در تماس با زمین قرار می‌گیرد. این سطح در تماس با زمین در معرض آلاینده خاک قرار دارد. با مرطوب شدن مرز بین خاک و بتن، آب با خاصیت مویینگی در خاک نفوذ کرده و آلاینده خاک به آب نفوذ می‌کند. این وضعیت برای آب‌های بهداشتی، مثل آب آشامیدنی، آب‌های پرورش ماهی و آب مورد استفاده در مصارف صنعتی ویژه بسیار خطرساز است.

برای مثال حدوداً در سال ۱۹۳۰ میلادی، مردم استانی در کانادا تحت‌تأثیر استفاده بلندمدت از ماهی مسموم به بیماری پوستی شدید مبتلا شدند. این عوارضِ ناشی از بیماری، در نسل‌های بعد نیز مشاهده شده و شاید عدم هزینه چند هزار دلاری، به نابودی یک نسل و یک شهر انجامیده باشد.

در واقع عدم بکارگیری عایق مناسب برای حفظ سلامت آبزیان، موجب ایجاد بحرانی بزرگ شده است. نگهداری از استخر پس از ساخت، امری غیر قابل اجتناب است. این ذخایر عظیم آبی که با مصالحی چون سیمان ساخته می‌شوند، در صورتی که به خوبی مراقبت نشده و عایق نشوند، آب موجود در آن‌ها از بین خواهد رفت و حتی عدم پوشش و عایق کردن یک نقطه از استخر، خسارات جبران‌ناپذیری به بار خواهد آورد.

برخی هزینه‌های اندکی که برای آب بندی استخر باید انجام دهند را در نظر نمی‌گیرند. در مواردی گزارش‌ها حاکی از تخریب کل استخر و ساخت مجدد با روش‌های مهندسی شده و آب‌بندی آن با پیشرفته‌ترین مصالح و امکانات است؛ یعنی برخی تا با چشم خود تأثیرات مخرب نشت آب را مشاهده نکنند، به این باور نمی‌رسند، که موضوع آب بندی استخر، اهمیت بالاتری از ساخت استخر دارد. به عبارتی می‌توان گفت این زمان بحران است که هزینه‌های صرف شده سبب حفظ یک سازه می‌شود؛ برای مثال هنگام وقوع زلزله، اگر آب به اطراف استخر نشت کرده باشد، خاک زیر و اطراف استخر در حد روان‌گرایی شده و به جوشش می‌افتد. در نهایت نیز استخر تخریب خواهد شد.

بیشتر بخوانید: چسب بتن برای آب بندی استخر

فشار هیدرواستاتیکی

فشار مایعات در تمام ابعاد مخازن ثابت نیست؛ یعنی در هر نقطه با توجه به عمق، این فشار تخمین زده می‌شود. این تغییر فشار دو دلیل دارد:

• سیال، یک جسم یکپارچه و جامد نیست که به سطح مورد نظر فشار ثابت وارد کند.
• با جاذبه زمین، هر نقطه از سطح آب که عمق بیشتری داشته باشد، وزن مایع روی آن بیشتر شده و فشار بیشتر می‌شود.

فشار به طور کلی نیروی وارد بر یک سطحِ مشخص است. واحد فشار معمولاً پاسکال یا کیلوگرم بر متر مربع است. در مورد فشار هیدرواستاتیکی، فرمول P=Y*H در مخازن به کار می‌رود.

• H (عمق به متر): هر نقطه از مخزن که می‌خواهیم فشار را در آن به دست آوریم.
• Y (نیوتون بر متر مکعب): چگالی وزنی سیال است.

تقریبی از این مقدار به صورت Y=ρ*g وجود دارد. پارامترهای این معادله، شتاب جاذبه g (متر بر مجذور ثانیه) و چگالی مایع ρ (کیلو گرم بر متر مکعب) هستند.

همان‌طور که در شکل بالا قابل مشاهده است، در بالای دیواره‌ها فشار در سطح استخر با فشار اتمسفر برابر است. میزان فشار با رنگ بنفش مشخص شده است. پس در بالای استخر هیچ فشاری به بدنه وارد نمی‌شود، چرا که توزیع تنش رابطه‌ای خطی است و در عمق، فشار آب به صورت خطی زیاد شده و در کف استخر به بالاترین مقدار می‌رسد. در کف استخر فشار یکنواخت و بیشینه است. پس بحرانی‌ترین محل در برابر نشت مطابق دیدگاه هیدرواستاتیکی استخر، کف و پایین دیوار آن است.

نشت و نشست استخر

محدودیت نشت استخر با توجه به نوع پروژه و اهمیت آن تعیین می‌شود. در برخی موارد خاص، میزان نشت باید صفر باشد. حتی اندکی نفوذ آب به داخل و خارج استخر فاجعه‌آفرین است. نشست استخر به دو صورت امکان‌پذیر است:

• فشار آبی که دیواره استخر را دچار تغییر شکل می‌کند.
• نشست در اثر بار آب و خود سازه بر خاک که با گذشت زمان سبب ترک و شکست سازه می‌شود و عموماً در پی استخرها قابل مشاهده است.

آنچه روش جلوگیری از نشت آب را در استخر تعیین می‌کند، هزینه اختصاص یافته به پروژه است. استفاده از انواع افزودنی بتن و پوشاننده‌ها، بهترین روش برای عایق کردن بتن هستند. با اینکه عوامل هدر رفت آب استخر بسیار زیاد هستند، اما موضوع اصلی بحث نشت، حول سازه و بتن مورد استفاده در آن است که با جانمایی مناسب و زیرسازی مهندسی می‌توان از آن جلوگیری کرد.

در بعضی موارد، آب استخر به صورت مقطعی نشت کند و با رسوب خود را ترمیم کند. در این زمان، می‌توان با افزودن آب، آب از دست رفته را جبران کرد. البته استفاده از این راهکار، مشکل را به صورت موضعی رفع می‌کند. برای چک کردن نشت بتن، لازم است حدوداً بین ۲۴ الی ۴۸ ساعت تمامی ورودی‌ها و خروجی‌های استخر بسته شده و میزان آب در ابتدا و انتهای زمان بررسی می‌شود. اگر افت میزان سطح آب بیش از تبخیر سطحی بود، نشت آب باید بررسی شود.

بیشتر بخوانید: آب بند بتن

آب‌بندی سازه‌ی استخر بتنی

آب بندی استخر بتنی به دلیل نفوذپذیری بتن برای جلوگیری از نشت آب الزامی است. بتن محیطی پر خلل و فرج است و به همین دلیل، آب با خاصیت مویینگی از داخل آن عبور می‌کند. اگر این عبور آب همیشگی باشد، نشت آب ذخیره با مشکل مواجه می‌شود؛ اما در صورتی که بخش داخلی استخر با روشی مناسبی آب‌بندی شود، دیگر نیاز به آب‌بندی لایه خارجی بتن وجود نخواهد داشت.

با استفاده از ژل میکروسیلیس

همان‌طور که می‌دانید استفاده از افزودنی‌های بتن، یکی از ایمن‌ترین روش‌های مقابله با نشتی آب استخر است.

خاصیت اصلی ژل میکروسیلیس آب‌بندی است. این مواد بر پایه پلی کربوکسیلات اتر تولید می‌شوند. در این افزودنی از مواد پوزولانی و پودر میکروسیلیس برای پُر کنندگی استفاده می‌شود و این مواد به دلیل روان کردن بتن به راحتی متراکم شده و اجرا می‌شوند.

بتن متراکم نفوذپذیری بسیار کمی دارد. این افزودنی بتن با آهک واکنش داده و سیلیکات کلسیم سخت، خروجی این واکنش است. این مواد، کمبود فیلر بتن را که باید توسط سنگدانه تأمین شود، جبران می‌کنند. هر طرح اختلاط تا حد اشباعی نفوذپذیری را کم می‌کند؛ اما برای غیر قابل نفوذ کردن بتن، نیاز به مصالحی جز سنگدانه و سیمان است؛ مصالحی که از ایجاد انقباض و ترک در بتن نیز جلوگیری ‌کنند.

ریزترین ترک‌ها در بتن استخر، موجب نشت آب می‌شوند. هزینه بالای این مواد، برخی افراد را در مصرف ژل میکروسیلیس دچار تردید می‌کند؛ حال آنکه صرف هزینه برای آب‌بندی، مانع از بروز بسیاری مشکلات و هزینه‌های جانبی در آینده می‌شود.

با استفاده از چسب بتن

چسب بتن افزودنی مکمل بتن و مایعی سفید رنگ است که مقاومت بتن را تا حد زیادی بالا می‌برد. از خواص فرعی این افزودنی بتن، متراکم کردن و کاهش نفوذپذیری بتن است. این امولسیون را در انتها به مخلوط سیمانی اضافه کرده و با چند دقیقه اختلاط، بتن یکنواخت با قابلیت تراکم بالا و نفوذپذیری کم خواهید داشت. این روش به دلیل تغییر در کارایی بتن، نیازمند اکیپ اجرایی متخصص است.

چسب بتن بر پایه رزین و پلیمرهای ضد آب است. همین خاصیت سبب استفاده از این ماده به عنوان نفوذناپذیرکننده بتن شده است. استفاده از این مواد مقاومت کششی بتن را افزایش داده و موضوع ترک‌خوردگی و جمع‌شدگی بتن را بهبود می‌بخشد. چون چسب بتن از مواد لاتکسی تشکیل شده و خاصیت ذاتی لاتکس آب‌بندی است، بسیار برای آب‌بندی کاربردی است.

این چسب علاوه بر خاصیت پیشگیری، خاصیت درمانی و ترمیمی هم دارد؛ یعنی اگر نشت آب استخر با مشکل مواجه شود، می‌توان با ساخت دوغاب چسب بتن که از رقیق کردن چسب به دست می‌آید، سطح دیوار و کف استخر را پوشش داد. اگر چسب به عنوان آب‌بند لایه رویی استخر را ایجاد کند، باید این لایه کاملاً پیوسته و بدون درز اجرا شود.

روش ساخت دوغاب، با نسبت ۱ واحد آب و ۱ واحد چسب و ۴ واحد سیمان است و باید حالت چسبندگی داشته باشد؛ به طوری که اگر انگشت را روی آن فشار دهید، دوغاب به انگشت بچسبد. این دوغاب را با ضخامت ۱ الی ۲ میلی‌متر روی سطح اجرا می‌کنند. برای پوشش هر متر مربع، نزدیک ۱٫۵ کیلوگرم چسب بتن نیاز است. روش دیگر برای مصرف چسب بتن که معمولاً در استخر به کار می‌رود، استفاده از روش اسپری کردن است. هر ۱ کیلوگرم از این مواد، حدود ۳ الی ۴ متر مربع را پوشش می‌دهد. این روش به دلیل راحتی اجرا، بهترین روش استفاده از چسب برای آب‌بندی است.

با استفاده از روش ژئوممبرین

ژئوممبرین، ورقی برای عایق کردن سطوح خاکی شیب‌دار است. با استفاده از جوش پلاستیکی و حرارتی، ورق‌ها به هم متصل می‌شوند. دقت اجرای این مصالح باید بسیار بالا باشد. حتی یک سوراخ سبب عدم آب‌بندی می‌شود. این مواد چون به زیرسازی خاصی نیاز ندارد، برای استخر خاکی استفاده می‌شوند. پس عمده استخرهای کشاورزی را با این سیستم می‌توان عایق کرد.

این ورق‌ها از پلیمرهای پلی‌اتیلن و پلی‌وینیل کلراید ساخته شده‌اند. این لایه‌های نفوذناپذیر معمولاً خلوص بالایی از پلی‌اتیلن ۹۵% دارند. بقیه آن هم مستربچ آنتی‌اکسیدان است. در برخی از این مواد مقداری کربن و مستربچ بیشتر اضافه شده و همین امر سبب کاهش مقاومت و پوسیدگی خواهد شد. این مصالح در دسته سبک، سنگین، PVC و وینیل قرار می‌گیرند. این مواد در مقایسه با روکش سیمانی هزینه کمتری دارند. برخی برای استخر پرورش آبزیان نیز از این روش استفاده می‌کنند. بام سبز نیز با این مصالح عایق‌بندی شده و ساخت آب‌نما و حوض و استخرهای کوچک نیز با این روش ایمن می‌شود.

با استفاده از واتر استاپ

اجرای صحیح بتن، مهم‌ترین عامل در آب بندی بتن استخر است؛ یعنی بهترین بتن از لحاظ ساختاری و طرح اختلاط با اجرای غلط و ایجاد درز سرد هیچ تأثیری در آب‌بندی بتن نخواهد داشت. یکی از کارهای اجرایی استفاده از واتر استاپ بین کف و دیواره است.

قسمت بین دیوار و کف که رامکا نام دارد، باید آب‌بندی شود. بهترین واتراستاپ نیز منبسط شونده است. نام دیگر این واتر استاپ‌های منبسط شونده، هیدروفیلی و بنتونیتی است. در صورتی که بخش بسیار کمی از دیوار شن نما شود، نشان از این است که کل آب‌بندی از بین رفته است.

این مواد به صورت پی وی سی، بنتونیتی و هیدروفیلی تولید می‌شوند. نوار آب‌بند پی وی سی در ضخامت و عرض مختلف برای استخرهای متفاوت تولید می‌شود. این مواد برای آب‌بندی درزها بسیار کاربرد دارند. در صورت عدم استفاده از این مواد در آینده، عایق با مشکلات زیادی مواجه خواهد شد. واتر استاپ بنتونیتی از سدیم بنتونیت فعال در ماتریس بوتیل رابر با خاصیت ارتجاعی و انبساطی فوق‌العاده زیاد تشکیل شده است.

این مواد در حضور فشار آب بسیار زیاد تغییر شکل زیادی نمی‌دهند و خاصیت آب‌بندی خود را پیوسته حفظ می‌کنند. بعد از اجرای این مصالح، روی آن را تا ۵ سانتی‌متر بتن باید پوشاند. از این مواد نباید برای عایق قطعات پیش‌ساخته بتنی استفاده کرد و بهتر است از این مصالح تا عمق ۱۲ متری آب استفاده نمود.

در صورتی که آب شور باشد، این نوار به خوبی منبسط نمی‌شود. نوار آب‌بند هیدروفیلی، واتر استاپ مدرن بر پایه لاستیک ولکانیزه نشده TPE است. برای آب‌بندی درز اجرایی، این مصالح مناسب هستند که هم به صورت عمودی و هم افقی اجرا می‌شوند. سطح زیر کار این مواد، نیازی به مسطح بودن ندارد و خطای اجرای این مواد نسبت به دو گروه دیگر کمتر است.

بتن‌ریزی باید در فاصله کمی پس از نصب این مواد شروع شود. کاربرد مواد سیمانی و کریستال شونده در زیر این مواد به صورت دوغابی، ضریب اطمینان عایق را تقریباً ۱۰۰% نفوذناپذیر می‌کند. این نوارها با چسب و میخ قابل تثبیت هستند. این مواد به میزان باور نکردنی تا ۴ الی ۵ برابر حجم اولیه خود در بتن و آب منبسط می‌شوند.

با استفاده از ابر روان کننده بتن

ابر روان کننده بتن سبب روانی بتن و حفظ آن می‌شود. وقتی یک بتن روان شود، تراکم آن نیز بیشتر از حالت معمولی خواهد شد. با تراکم، میزان نفوذپذیری بتن به حداقل میزان ممکن می‌رسد. این روش اقتصادی‌ترین روش آب‌بندی بتن با استفاده از انواع افزودنی‌ بتن است.

خاصیت پرکنندگی قالب بخصوص در گوشه دیوار و کف استخر، با اطمینان بالا با این روش اجرا می‌شود. مصرف استاندارد و در محدوده توصیه شده ابر روان کننده، هوازایی بتن تازه را کم می‌کند. این افزودنی با ایجاد دافعه الکترواستاتیکی میان ذرات سیمان، فاصله ذرات را از هم حفظ می‌کند.

وقتی فضای حرکت آب از میان سیمان فراهم شود. با مصرف کمتر آب ذرات سیمان بیشتری هیدارته می‌شوند. همین عملکرد سبب کاهش مصرف آب و کم شدن اثرات زیان‌بار آب در بتن می‌شود. کم شدن آب بتن تازه، به معنای افزایش مقاومت و دوام بتن خشک شده است.

توجه داشته باشید روان کننده‌های بتن به تنهایی خاصیت آب‌بندی ندارند؛ یعنی این مواد را نمی‌توان به صورت پوشش و اندود به کار برد.

با استفاده از الیاف

الیاف بتن به صورت طبیعی و مصنوعی وجود دارند. این رشته‌ها خطی و بیشتر موازی هم هستند. چگالی این مواد بسیار پایین است. این مواد خاصیت انعطاف‌پذیری بالا و زیاد بودن نسبت طول به قطر را دارند. استفاده از این الیاف در بتن معمولاً در ابعاد رشته‌های ۱۰ میلی‌متری است.

پس کوچک بودن این مواد از ترک‌های سازه‌ای جلوگیری نخواهد کرد. هدف استفاده از الیاف در بتن برای جلوگیری از ریز ترک‌ها است. ترکیب این مواد با بتن، باعث ایجاد جسم پیوسته شده و برای استفاده از الیاف در بتن، هزینه یک فاکتور اساسی و تعیین‌کننده است. روش اجرای این مصالح نیاز به فردی باتجربه و متخصص دارد.

آب‌بندی سطح خارجی استخر

موادی برای آب بندی سطح بیرونی استخر بتنی طراحی شده است. یک کیلوگرم از این مواد، بین ۵ تا ۷ متر مربع از سطح را پوشش می‌دهد. البته برخی برای افزایش ایمنی دو یا سه بار از این پوشش استفاده می‌کنند. سطح خارجی استخر ،هم خاصیت آب‌بندی دارد و هم نم‌بند‌کننده است. فقط در اجرا پیوستگی اهمیت دارد. اگر قرار است چند لایه اجرا شود، پیش از خشک شدن لایه قبلی باید لایه جدید اجرا گردد.

روش اندودکاری و اجرای پلاستر سیمانی آب‌بند

پلاستر سیمانی، اندود پایه سیمانی است و خواص چسبندگی آن با اضافه کردن مواد پلیمری بهبود یافته است. این اندود در ضخامت بین ۵ تا ۱۰ میلی‌متر اجرا می‌شود. اندودکاری هم به صورت دستی و هم با پمپ پلاستر قابل اجرا است. این اندود هم برای فضای داخلی و هم فضای خارجی و بیرونی قابل استفاده است.

پلاسترها به صورت آستر، زبره و نرمه تولید می‌شوند و در برابر جذب و نفوذ آب مقاومت بالایی دارند. چسبندگی زیاد این مواد با لایه زیرین، مزیت مهم این مواد است. وزن این مصالح بسیار کم است و در صورت نیاز، قابلیت رنگ‌پذیری و تزیین هم دارند.

بکارگیری انواع پرایمر‌های آب‌بند تک جزئی، دو جزئی و سه جزئی

پرایمر آب‌بند امولسیون، فرآورده تک جزئی است که بر پایه قیر لاستیکی تولید می‌شود. این مواد قابلیت حل شدن در آب را دارند. تمیز کردن سطح زیر این اندود به دقت آب‌بندی کمک می‌کند. سطح کار نباید خیلی نامنظم باشد. پرایمر دو جزئی نیز ابتدا مایعات آب‌بند با روش‌های مختلف سطح را در بر می‌گیرد.

سپس مواد پودری برای نفوذ کامل و ایجاد سطح عایق روی آن پاشیده می‌شوند. نوع دیگری از این مواد پیش از پاشش با هم مخلوط می‌شوند. این مواد با اسپری و قلم‌مو قابل اجرا بوده و معمولاً از‌ هاردنر و پایه رزینی تشکیل شده‌اند. قدرت این مواد در حدی است که در مکانی که تحت فرسایش شدید قرار دارد نیز قابل استفاده است.

پوشش‌های سه جزئی معمولاً با روی غنی شده و از خوردگی و پوسیدن لایه زیرین خود مراقبت می‌کنند. این مواد در استخرهای پالایشگاه، پتروشیمی و تصفیه‌خانه‌ها کاربرد زیادی دارند و ضخامت لایه اجرا شده این مواد نازک‌تر از ۱ میلی‌متر است.

ایزوگام و قیرگونی استخر

این روش مقبول‌ترین شیوه آب بندی استخر است. دسترسی و اجرای آسان در کنار فراوانی کادر این روش سبب گسترش استفاده از ایزوگام و قیرگونی است. برای استفاده از قیرگونی، سطح زیرین باید حتماً سیمانی و صاف باشد. مقاومت سایشی و دوام سیمان زیر قیرگونی نیز باید بالا باشد تا به مرور زمان و در اثر استفاده مکرر تخریب نشود. این روش در شرایط جوی نامناسب کاربرد ندارد.

بارش باران و رطوبت زیاد، سطح زیرین عایق را دچار مشکل می‌کند. پس از پهن کردن کامل گونی، محل عبور تأسیسات را برش داده و با دقت اندود کنید. هم‌پوشانی گونی حداقل باید ۱۰ سانتی‌متر باشد. در صورتی که تصمیم بر اجرای لایه بعدی قیرگونی گرفته شود، جهت اجرای لایه جدید باید عمود بر لایه قبلی باشد ؛ یعنی اجرای حالت تار و پود قیرگونی اطمینان کار را بیشتر می‌کند.

یکی از معایب روش قیرگونی برای عایق، عملکرد ضعیف در برابر فشار و بخصوص اجسام تیز است. یک جسم تیز به راحتی قیرگونی را سوراخ کرده و حالت عایق آن را از بین می‌برد. برای استفاده از ایزوگام، سطح زیر کار را باید تمیز کرد. اگر سطح زیر کار مناسب نباشد با قیر و پرایمر زیر کار را آماده‌سازی می‌کنند. در هوای بارانی و مرطوب ایزوگام نباید اجرا شود. هم‌پوشانی مناسب ایزوگام روی لایه قبلی باید رعایت شود. هر رول ایزوگام معمولاً ۱۰ متر است. بهتر است هر رول نصف شده و پس از پهن کردن از وسط حرارت داده شده و اجرا شود. تنظیم خط تراز به این روش کار آسانی است. اجرای یک رول به صورت کامل، امکان غیر هم راستا شدن را دارد.

هم پوشانی و جوشکاری ایزوگام معمولاً با کمچه اجرا می‌شود. اگر قسمتی از کار چروک داشت، با حرارت‌دهی آن قسمت از چسبیدن مناسب آن به سطح اطمینان پیدا کنید. در صورت رعایت موارد فوق و استفاده از گروه متخصص، عایق استخر توسط ایزوگام یا قیرگونی به خوبی انجام شده و در برابر آب عایق خوبی خواهد بود.

استفاده از انواع چسب

چسب آب بندی استخر در برابر آب مقاوم بوده و با گذشت زمان دچار فرسایش نمی‌شود. به دلیل اثبات کارایی، این مصالح بسیار در زمینه آب‌بندی استفاده می‌شوند. این عایق به راحتی اجرا می‌شود. بدون تهیه تجهیزات و کادر متخصص، امکان استفاده و بخصوص ترمیم و تعمیر سازه عایق وجود دارد؛ برای مثال در شروع کار عایق با تمامی مصالح دیگر، ابتدا باید سطح زیرین تمیز شود. از این مواد در استخرهای کاشی‌دار برای ترمیم کاشی و درزبندی نیز استفاده می‌شود.

برای استفاده در لایه بعدی باید لایه زیرین چسب آب‌بندی خشک شده باشد. این روش ایمنی لازم را در برابر نشت و نفوذ بالا می‌برد. یکی دیگر از دلایل توسعه مصرف این مواد، سازگاری با محیط زیست و عدم خطرزایی برای انسان است. حتی از این چسب در مخازن آب شرب حاوی کلر نیز می‌توان استفاده کرد. ماندگاری بالا و جلوگیری از رشد جلبک نیز از مزایای این چسب ساختمانی است.

در انتخاب چسب برای آب بندی استخر باید دقت شود. این چسب معمولاً در کنار اجزای سازه‌ای استفاده می‌شود. از این رو دوام و ماندگاری آن بسیار مهم است. استفاده از مواد نفتی در چسب به دلیل آلوده کردن آب ممنوع است. این چسب نباید در مجاورت گازها دچار دگرگونی شود یا در سرما یخ بزند. برای استفاده از چسب، قسمت سست بتن و ملات باید زدوده شود.

استفاده از مواد نانو آب‌بند

ذراتی که ابعاد آن بین ۱ الی ۱۰۰ نانومتر باشد، در این دسته قرار می‌گیرند. معمولاً از این مواد نانو در آب‌بندهای مایع استفاده می‌شود. پایه ساختاری مواد نانو آب‌بندها، سیلان‌ها و الکیل هستند که در سطح مصرف شده این مصالح، آب‌گریزی ایجاد می‌کنند. این مواد اکثراً کاربرد ترمیمی دارند.

در صورت استفاده از این مواد نانو، نیاز به تخریب و برداشتن مصالح معیوب وجود ندارد. دوام بسیار بالای این مواد کنار قیمت مناسب، سبب توسعه مصرف در صنعت عایق و آب‌بندی شده است. به دلیل ابعاد ریز، نفوذ کامل در سطح پیدا کرده و آب‌بندی به طور کامل انجام خواهد شد. این مواد در برابر شوینده و آلاینده‌های زیست محیطی بسیار بادوام بوده و برای بندکشی سطوح بسیار مناسب است.

آب‌بندی و عایق‌بندی انواع استخر

استخر سازه‌ای مصنوعی است که بیشتر کاربری تفریحی، اقتصادی، کشاورزی و پرورشی دارد. از لحاظ سازه‌ای نیز استخرها فلزی، بتنی، فایبر گلاس، چوبی و وینیل هستند. استخرهای بتنی به دلیل انعطاف‌پذیری و امکان طرح‌پذیری بالا، بیشترین استفاده را دارند. ساخت استخر با قالب یکپارچه و چند تکه، شاتکریت، بتن کوبشی خشک و قطعات پیش‌ساخته بتنی رواج دارد. استفاده از روش‌های پاششی، هزینه قالب‌بندی و مشکلات یکپارچگی اجرا را ندارد.

سرعت ساخت این روش بسیار بالاست. ساخت هر شکلی از استخر با این روش امکان‌پذیر است، ولی مشکلاتی از قبیل نشت خارجی و تخصص فرد مجری و ضعف سازه بتنی، کاربرد این روش را برای ساخت استخر محدود کرده است. استخر وینیل معمولاً سازه فلزی با روکش پلیمری دارد و در ابعاد کوچک و برای مصارف خانگی تولید می‌شود. این گروه از استخرها مشابه فایبر گلاس هستند. استفاده از استخرهای چوبی به دلیل هزینه بالای اجرا و نگهداری در پروژه‌های کوچک و شخصی مرسوم است.

آب بندی استخر کشاورزی

از آن‌جا که استخر کشاورزی با ژئوممبران آب‌بندی می‌شود، معمولاً با همین نام نیز شناخته شده است. این استخر در هر منطقه آب و هوایی با هر نوع زمینی قابل اجرا است. به دلیل ابعاد زیاد این استخر، نیاز به نقشه‌برداری و جمع‌آوری اطلاعات زیر ساختی تا حد زیادی احساس می‌شود.

در نتیجه این مطالعات، ابعاد کلی استخر به دست می‌آید. این استخرها برای پرورش آبزیان نیز بسیار به کار می‌روند. شاید هزینه ساخت و نگهداری استخر بتنی، دلیل گرایش عموم به این نوع استخرها شده باشد. این استخرها در حالت عادی ۳۰ تا ۴۰ سال طول عمر دارند، ولی بسیار در برابر جسم نوک تیز ضعیف عمل می‌کنند. بازرسی مستمر و بررسی نشت در این استخرها اهمیت زیادی دارد، چرا که با اندکی نشت جنس عمده این استخرها که خاک است، در معرض تخریب قرار می‌گیرد.

آب بندی استخر بلوکی

ساخت استخر با بلوک هزینه کمی دارد، ولی باید هزینه‌هایی برای مقاوم‌سازی دیواره و کف اختصاص داده شود؛ برای مثال خاک زیر این نوع استخر باید عاری از هر گونه گیاه و درخت باشد. عملیات خاکبرداری در این روش، موضوعی اساسی است.

برخی برای افزایش اطمینان از آب‌بندی صحیح، خارج این استخر را نیز عایق می‌کنند. استفاده از چسب‌های متداول آب‌بندی و مواد نانو و سیلیکون برای عایق کردن استخر بلوکی جزو روش‌های توصیه شده است. استفاده از چسب‌های دو جزئی نیز در این روش می‌تواند مفید باشد.

آب بندی استخر کاشی‌کاری شده

استفاده از کاشی‌کاری، روش کارآمد برای آب بندی استخر است. اگر این عایق دچار مشکل شود، می‌توان با پلیمر کوپلینگ آن را آب‌بند کرد. پلیمر دوجزئی قابلیت چسبیدن روی تمام سطوح به جز پلاستیک را دارد. در این روش کاشی باید از رسوب زدوده شود. این عایق حدوداً در ۳ میلی‌متر اجرا می‌شود و همین لایه نازک، فشار هیدرولیکی و مکانیکی را تحمل می‌کند.

انواع مواد و مصالح عایق‌بندی و آب بندی استخر

استخرها بنا بر نوع سازه، زمین محل احداث و کاربری نهایی به روش‌های متفاوتی آب‌بندی می‌شوند. هزینه یکی از عوامل تعیین‌کننده مصالح، عایق است. دوام و حساسیت پروژه نیز در کنار زمان، از جمله عوامل کاربرد آب‌بند در هر نوع استخر است.

عایق‌بندی استخر با ایزوگام

ایزوگام روشی قابل درک برای اکثر مردم است و به دلیل کاربرد و توسعه این مصالح در صنعت ساختمان، مردم به راحتی می‌توانند از ایزوگام برای عایق کردن استخر استفاده کنند. در کشور ایران به دلیل منابع طبیعی فراوان، این روش جزو ارزان‌ترین و عمومی‌ترین عایق‌ها محسوب می‌شود.

آب بندی استخر با ژل میکروسیلیس

ژل میکروسیلیس مخصوص استخرهای بتنی است و برای آب‌بند کردن خود بتن مفید است، نه اندود یا پوشش برای سطح بتن. این ژل متشکل از دوده سیلیسی و انواع روان ‌کننده و پوزولان است. هر یک از این مواد به نوعی در نفوذناپذیر شدن بتن مؤثر هستند. این مواد هزینه زیادی روی دست صاحبان کار می‌گذارد و به همین دلیل، عموماً در پروژه‌های مهم و حیاتی استفاده می‌شود.

شرکت رامکا در تولید و عرضه ژل میکروسیلیس به خوبی عمل کرده و ۴ محصول پاور ژل میکروسیلیس اولترا، دوغاب میکروسیلیس میکرو، سوپر ژل میکروسیلیس پرو و مکمل بتن پلاس را که برای استحکام و نفوذناپذیری بتن به کار می‌رود، در بازار صنایع شیمی ساختمان با بهترین قیمت به فروش می‌رساند. این محصولات حاوی میکروسیلیس هستند. هر یک از این مواد بنا به ساختار و کاربرد، نوعی از انواع روان کننده‌ را در خود دارند. ژل میکروسیلیس اولترا که حاوی ابر روان کننده است، بهترین گزینه برای آب‌بندی بتن محسوب می‌شود.

آب بندی استخر با چسب بتن

ترکیب چسب بتن با مخلوط سیمانی علاوه بر بهبود مشخصات بتن و مقاومت به دلیل خاصیت پر کنندگی، نفوذ بتن را به حداقل مقدار ممکن می‌رساند. چسب بتن به دلیل راحتی در اجرا و امکان ترکیب با آب، به شدت مورد استقبال متخصصان آب‌بندی بتن قرار گرفته است.

در ضمن، هزینه این مواد نسبت به ژل‌ها کمتر بوده و این موضوع نیز دست مجریان را برای استفاده از این افزودنی بازتر گذاشته است. چسب بتن استاک شرکت رامکا مایع غلیظ و سفیدرنگ است. این امولسیون قابلیت انحلال در آب و ایجاد مخلوط یکنواخت سیمانی با قابلیت آب‌بندی را دارد. در واقع رزین و پلیمر موجود در این چسب، منافذ بتن را پر کرده و جلوی نفوذ بتن را خواهد گرفت.

تأثیر چسب کاشی در آب بندی استخر

استفاده از چسب کاشی برای آب‌بندی بتن بسیار مفید است. در هنگام استفاده از این چسب، سطح زیر کار باید تمیز باشد. برخی از انواع این مواد دو جزئی بوده و برای رسیدن به حداکثر کارایی باید پیش از پخش کردن در سطح، این مواد دو جزئی با هم ترکیب شوند. این مواد را به صورت لایه نازکی توسط اسپری و قلم‌مو روی کاشی استخر اجرا می‌کنند و پس این مواد بیشتر خاصیت ترمیمی دارند.

استفاده از رزین اپوکسی برای آب بندی استخر

رزین اپوکسی، رزین دوجزئی است و ترکیب میزان این دو بخش توسط شرکت تولیدکننده اعلام می‌شود. جزء مایع و پودری این رزین از سخت‌کننده‌های پلی‌آمین و پلی‌آمید استفاده می‌کنند. رزین اپوکسی پلی‌آمید مخصوص آب بندی استخر است. غلظت بالای این مواد، تمامی درزها و قسمت‌های نفوذپذیر را پوشش می‌دهد.

این مواد را باید بسیار نازک اجرا کرد. در صورت ضخیم شدن لایه اجرا شده، امکان ترک خوردن وجود دارد. در صورت استفاده از این روش برای آب‌بندی، حتماً اجازه خشک شدن را به رزین بدهید. برخی از انواع این رزین در محیط بسته بیش از ۷ روز طول می‌کشد تا به مقاومت نهایی خود برسد.

این مواد مقاومت در برابر مواد شیمیایی دارند. پس در استخرهای نگهداری مایعات خطرزا نیز به کار می‌روند. اجرای رزین، کاری تخصصی است و بیشتر در صنایع تزیینی به کار می‌رود؛ زیرا ظرافت کار با این مواد بسیار بالا است. بعضی رزین‌های اپوکسی صنعتی را با اشعه UV خشک می‌کنند. این پوشش در برابر ترکیبات خاص شیمیایی مقاوم خواهد بود.

آب بندی استخر با آب‌بند‌کننده‌های دو جزئی

آب‌بند‌کننده‌های دو جزئی از سیمان و مواد معدنی به عنوان قسمت خشک تشکیل شده‌اند. رزین پلیمری اصلاح شده نیز یکی دیگر از اجزای این آب‌بند‌کننده‌ها است. خاصیت آنتی‌باکتریال و انعطاف‌پذیری زیاد این مواد نیز محبوبیت بسیاری دارد. معمولاً ۲ الی ۳ کیلوگرم از این مواد ۱ متر مربع را پوشش می‌دهند. برای مصرف این ماده، بهتر است مواد خشک را به همراه مواد مایع در یک ظرف ریخته و تا ایجاد جسمی یکنواخت با همزن برقی مخلوط کنید.

نسبت اختلاط این مواد توسط شرکت ارائه می‌شود، ولی سعی بر آن است که یک بسته از مواد جامد در یک بسته از مواد مایع حل شده و به مصرف برسد تا پس از اختلاط مقداری از مواد پودری یا مایع اضافه نماند. پس از اختلاط، لازم است این مواد به سرعت مصرف شوند. پس از اجرا نیز، در حدود ۱۰ الی ۱۵ روز امکان بهره‌برداری از آن‌ها وجود خواهد داشت.

انواع رنگ‌های عایق و مناسب برای آب بندی استخر

رنگ‌های عایق استخر به صورت یک جزئی و دو جزئی هستند. پلیمر اکریلیک موجود در این رنگ، مقاومت بالایی به آن می‌دهد. این مصالح با دیگر مواد آب‌بندی، نظیر تثبیت‌کننده‌ها مخلوط شده و با کاردک و قلم‌مو روی سطح اندود می‌شوند.

رنگ عایق در برابر فشار هیدرولیکی مقاومت بسیار زیادی دارد. این مصالح در میان آب‌بندهای استخر بهترین چسبندگی‌ را به لایه زیرین می‌دهد و در تست‌های پول آو که مرجع چسبندگی متریال هستند، بهترین نتایج را از خود ارائه می‌نماید. همان‌طور که می‌دانید غلظت این مواد بسیار بالا است و همین غلظت، سبب کاهش مصرف و هزینه کلی خواهد شد.

مواد آب‌بند‌کننده‌ نانو مناسب برای انواع سطوح

مواد نانو ریزترین ساختار قابل استفاده در صنعت ساخت و ساز هستند. از این مواد برای آب‌بندی در بعد کوچک و بستن منافذ ریز استفاده می‌شود. در واقع مواد نانو مکمل دیگر پرکننده‌های موجود هستند. این مواد بر پایه رزین کوپلیمر هستند و در ساختار آن‌ها، مواد لاتکسی برای خاصیت آب گریزی استفاده می‌شود.

این مواد معمولاً با محیط زیست سازگارند، ولی به دلیل نفوذپذیری به بدن از طریق پوست و مجاری برای انسان خطرناک هستند. پیشنهاد این است که مواد نانو به صورت محلول استفاده شوند. این مواد در برابر فشار مثبت و منفی آب مقاوم هستند؛ یعنی با پوشش داخل، فشار آب خارج استخر را نیز تحمل می‌کنند.

به دلیل ریزساختار بودن، بعد لایه مورد نیاز برای آب‌بندی بسیار نازک خواهد بود. از این مواد برای سبک سازی، بخصوص اگر استخر در ارتفاع قرار داشته باشد، استفاده می‌شود. استفاده از این مصالح نیازمند تخصص و مهارت خاصی نیست و از این مواد برای مخازن آب آشامیدنی هم استفاده می‌شود. این مواد قابلیت اجرا روی تمام سطوح بدون تغییر در ظاهر کار را دارند و به دلیل تکنولوژی پیشرفته مورد نیاز برای ساخت، قیمت بالایی را از آن خود کرده‌اند.

آب بندی استخر توسط پودرهای کریستال شونده و نفوذگر

پودرهای کریستال‌شونده، ماده‌ای است که امروزه برای آب بندی استخر استفاده می‌شود و مقاومت را تا حد زیادی افزایش می‌دهد. این مصالح لوله‌های مویین موجود در بتن را مسدود می‌کنند و از سیمان، سیلیس و دیگر اجزای شیمیایی تشکیل شده‌اند.

اقتصادی بودن و تأثیر قوی بر عایق کردن، سبب کاربرد این مواد در آب بندی استخر شده است. این مواد به صورت پودر سفید و سوزنی شکل با گذشت زمان وارد خلل و فرج بتن شده و راه نفوذ آب را می‌بندند. از این مواد برای ترمیم ترک و درز بتن نیز استفاده می‌شود. این مواد در برابر آسیب وارده به بتن واکنش خاصی نشان نمی‌دهند.

هزینه‌ی آب بندی استخر

هزینه آب‌بندی با توجه به نوع مصالح مصرف شده تعیین می‌شود. برای جلوگیری از نشت و جریان آب در دیواره و کف استخر، ایزوگام و قیرگونی ارزان‌ترین و در دسترس‌ترین روش است و اکیپ اجرای این روش در دور افتاده‌ترین نقاط نیز وجود دارد. اما مشکل اصلی این روش، آسیب‌پذیر بودن لایه آب‌بند آن است.

در صورتی که امکان افزایش هزینه وجود داشته باشد، استفاده از آسترها و پوشش‌های آب‌بند‌کننده هم روشی خوب و مناسب است. البته در بعضی استخرها مثل کشاورزی، ناچار به استفاده از پوششی مثل ژئوممبرین هستیم؛ چرا که مابقی روش‌ها اطمینان خاطر آب‌بندی خاک را به ما نمی‌دهند.

همان‌طور که گفته شد در سازه‌های بتنی بهترین و گران‌ترین روش، استفاده از افزودنی‌های آب‌بند‌کننده است. این مواد بتن را با بیشترین ضریب اطمینان آب‌بندی می‌کنند. در این مقاله تلاش شد اطلاعات کاملی در زمینه آب بندی استخر، مواد و مصالح مناسب برای آن و همچنین شیوه‌های مختلف آب‌بندی سازه و رویه استخر بررسی شود. امیدواریم با مطالعه این مقاله توانسته باشید به اطلاعات کافی و کارآمدی در این زمینه دست یابید.