فناوری شاتکریت یا بتن پاششی به دو روش خشک (گونیت) و مرطوب در جهان در حال اجراست. این روش به دلیل ایجاد هماهنگی میان علایق طراحان، معماران و مهندسین سازه، محبوبیت بسیاری یافته است. به همین دلیل کاربردهای این روش بتن‌ریزی سریع و پیچیده، بادوام و مقرون به صرفه، به طور پیوسته در حال افزایش است. در این مقاله از بلاگ رامکا ضمن بررسی اجمالی بتن شاتکریت، به معرفی مزایا و کاربردهای این تکنیک می‌پردازیم. پس تا انتها همراه ما باشید.
بتن شاتکریت چیست؟
طبق استاندارد ACI 506R بتن یا ملات شاتکریت، به بتنی اطلاق می‌شود که از طریق شلنگ منتقل شده و به صورت پنوماتیکی با سرعت بالا روی سطح پخش شود. این بتن دارای سنگدانه‌هایی با حداکثر اندازه ۶٫۳ میلی‌متر است.
بتن شاتکریت علاوه بر مقرون به صرفه بودن، به دلیل ویژگی‌هایی چون پایداری و سازگاری گسترده در ساخت و ساز و تعمیر سازه‌ها و مسیرهایی با طراحی پیچیده به کار گرفته می‌شود. البته باید توجه داشت به دلیل نوپایی و کیفیت مواد و مصالح بتن‌ریزی با روش شاتکریت، این فناوری بیشتر در مناطقی با ساخت‌وسازهای محدود، قالب‌بندی‌های مقرون به صرفه، محل‌هایی که ضخامت لایه‌ها به طور مدام در حال تغییر است یا مکان‌هایی که پوشش‌های نازک مد نظر است، اقتصادی می‌باشد. همچنین باید بدانید اجرای صحیح این فناوری، نیازمند هماهنگی مناسب بین پیمانکار، مهندس، تأمین‌کننده مواد و معمار است.
کاربردهای بتن شاتکریت چیست؟
بتن شاتکریت با افزایش سرعت ساخت‌وساز به تکمیل به موقع پروژه‌ها کمک می‌کند. حتی اگر تصور کنیم خواص فیزیکی بتن شاتکریت در حالت سخت‌شده مشابه بتن معمولی است، استفاده از فناوری شاتکریت در افزایش مقاومت اولیه بتن و اتصال لایه پاشیده شده با لایه‌های زیرین به طرز چشمگیری متفاوت خواهد بود.
بنابراین فناوری بتن‌ریزی به روش شاتکریت برای تعمیر و بازسازی، ساخت و سازهای جدید، بتن معماری، پشتیبانی از تونل‌ها و فضاهای حفاری شده، پوشش‌های نسوز، بتن‌ریزی در مخازن و گنبدها، ساخت استخرها و فضاهای آبی مارپیچ و… به کار گرفته می‌شود. در ادامه، این کاربردها را به صورت دقیق‌تر بررسی خواهیم کرد.
تعمیر و بازسازی
یکی از مهم‌ترین کاربردهای فناوری شاتکریت، تعمیر و بازسازی سازه‌های بتنی، فولادی یا چوبی فرسوده است. استفاده از این فناوری در تعمیرات تیرهایی با عمق متغیر، کلاهک، ستون، تکیه‌گاه، دیواره‌ها و زیر عرشه بسیار مقرون به صرفه و اقتصادی است. البته بکارگیری این روش برای تعمیر ضخامت کامل عرشه پل، ممکن است هزینه بیشتری نسبت به روش‌های معمول بتن‌ریزی در محل به همراه داشته باشد.
یکی دیگر از کاربردهای بتن شاتکریت در تعمیر و بازسازی، ترمیم آسیب‌های ناشی از آتش‌سوزی، زلزله، تقویت دیوارها و پوشش نسوز سازه‌های فولادی است. از جمله مهم‌ترین تعمیرات انجام شده با این روش در ایالات متحده آمریکا می‌توان به تعمیر پل قوسی شهر اورگان، اسکله تفریحی جزیره گالوستون و پل راه‌رو تپه بلین اشاره کرد.
پشتیبانی زمینی
بتن شاتکریت در ترکیب با انواع تقویت‌کننده‌ها و لنگرها، به تثبیت حفاری‌های انجام شده در زمین کمک می‌کند. بنابراین این فناوری برای استفاده در صنعت استخراج و تونل‌سازی روشی مناسب است. تکنیک شاتکریت نسبت به سایر فناوری‌های قدیمی نگهدارنده سطح تونل‌های زیرزمینی مانند استفاده از اسکلت‌های چوبی و فولادی برتری ویژه‌ای دارد. این تکنیک به راحتی پشتیبانی اولیه زمین را پس از حفاری یا بعد از انفجار فراهم می‌کند.
فناوری شاتکریت توانایی انطباق با سطوح نامنظم طبیعی زمین را بدون نیاز به قالب‌گیری دارد. به همین دلیل می‌توان از آن در پیشرفت تونل‌های کنده شده که در آن خاک فاقد چسبندگی است و ظاهری سست دارد، استفاده نمود. توجه داشته باشید بتن شاتکریت نه تنها برای تثبیت پوشش خاک و سنگ در تونل‌های زیرزمینی، بلکه به عنوان پوشش نهایی سازه‌های زیرزمینی قابل استفاده است.
ساخت و ساز جدید
گذشته از مسأله تثبیت و تعمیر، فناوری شاتکریت بهترین روش برای ساخت سازه‌های جدید مانند تونل‌ها و تثبیت شیب است. این روش با به حداقل رساندن استفاده از قالب و ساخت سطوح مستقیم، منحنی و نامنظم، هزینه‌های ساخت را کاهش می‌دهد. در ادامه به معرفی برخی از ساخت‌وسازهای انجام شده با بتن شاتکریت می‌پردازیم.
ساخت استخرها، امکانات آبی و پارک‌های اسکیت با بتن شاتکریت
شاتکریت روشی مناسب برای ساخت فضاهایی منحنی در استخرها و پارک‌های اسکیت است. انعطاف‌پذیری انجام عملیات بتن‌ریزی به بتن شاتکریت در محل پروژه، سازندگان این مجموعه‌ها را قادر می‌سازد امکانات آبی خود را با شکلی منحصربه‌فرد طراحی کرده و بسازند. استخرهای ساخته شده با این روش، اقتصادی، ضدآب، بادوام و جذاب است.
ساخت مخازن و گنبدها با بتن شاتکریت
بتن شاتکریت تکنیکی اقتصادی و بادوام برای ساخت مخازن ضدآب در اندازه‌های مختلف برای ذخیره انواع مایعات از جمله آب سرد، ضایعات صنعتی و فاضلاب است. همچنین این روش برای ساخت گنبدهای پناهگاه‌های کوچک تا کشتی‌های بزرگ به طول ۶۰ متر استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید: افزودنی شاتکریت
ساختمان‌های معماری شده با بتن شاتکریت
روش بتن‌ریزی شاتکریت به طور گسترده در صنعت معماری مانند سازه‌های ساختمانی با اشکال پیچیده استفاده می‌شود. دلیل این امر، توانایی این فناوری در برآورده‌سازی نیازهای ساختمانی معماران، طراحان و پیمانکاران به طور یکسان است. از این رو به راحتی می‌توان از تکنولوژی شاتکریت برای ساخت منحنی‌های مختلف با ضخامت‌های متفاوت استفاده کرد.
پوشش‌های نسوز
از شاتکریت برای تعمیر و نصب پوشش‌های جدید در تأسیسات پخت و ذوب صنعتی استفاده می‌شود. برای مثال بازسازی کوره‌های بلند، تأسیسات ریخته‌گری و کارخانه‌های تولید نفت و سیمان. همچنین با استفاده از این تکنیک می‌توان به نصب پوشش‌های جدید در زمان خرابی پرداخت.
مزایای فناوری شاتکریت
از مهم‌ترین مزایای فناوری بتن‌ریزی با روش شاتکریت، می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- صرفه‌جویی در استفاده از قالب بین ۵۰ تا ۱۰۰%، در مقایسه با بتن‌ریزی معمولی در محل پروژه
- عدم نیاز به طراحی قالب برای فشار داخلی
- کاهش نیاز به قالب برای اشکال پیچیده
- کاهش نیاز به جرثقیل و سایر تجهیزات
- افزایش سرعت ساخت‌وسازهای جدید بین ۳۳ تا ۵۰%
- رفع خرابی و تعمیر سازه‌های آسیب‌دیده در کمترین زمان، با کمترین هزینه
- پیوند عالی با سطح زیرین (مانند سطح بتن قدیمی) و افزایش دوام
- امکان بتن‌ریزی در مناطق سخت، مانند گنبدها و تونل‌های تازه کنده شده
ابر روان کننده بتن فیوژن پلاس +FUSION
افزاینده مقاومت بتن و کاهنده آب قوی در مدت کم
ابر روان کننده بتن
ابر روان کننده بتن نئون پلاس +NEON
افزایش اسلامپ بتن با نسبت آب به سیمان پایین در کوتاه‌مدت
همان‌طور که گفته شد فناوری شاتکریت به دلیل صرفه‌جویی در هزینه، دوام و سازگاری گسترده در پروژه‌های ساخت‌وساز و تعمیرات استفاده می‌شود. امروزه این تکنیک برای ساخت و تعمیر مناطق صعب‌العبور مانند پروفیل‌های طبیعی نامنظم موجود در زمین، سازه‌های منحصربه‌فرد از نظر طراحی و معماری بدون نیاز به طراحی قالب به کار گرفته می‌شود. در این مقاله تلاش شد به طور کامل فناوری شاتکریت و کاربردهای آن تبیین شود. امیدواریم با مطالعه این مقاله توانسته باشید اطلاعات خود را در این زمینه تکمیل کنید. در نهایت مایه خرسندی ماست با به اشتراک گذاشتن تجربیات و نظرات خود، ما را در بهبود و ارتقای کیفی مقالات یاری رسانید.
منبع +
ابر روان کننده بتن
ابر روان کننده بتن فیوژن پلاس +FUSION
افزاینده مقاومت بتن و کاهنده آب قوی در مدت کمابر روان کننده بتن
ابر روان کننده بتن نئون پلاس +NEON
افزایش اسلامپ بتن با نسبت آب به سیمان پایین در کوتاهمدتابر روان کننده بتن
ابر روان کننده بتن فیوژن FUSION
کاهنده سریع و قوی آبدیرگیر بتن
دیرگیر بتن دلکو DELCO
بالا بردن زمان گیرش بتن در تابستانضد یخ بتن
ضد یخ ملات مایع اپکس APEX
تسریع‌کننده گیرش ملات، حاوی کلرضد یخ بتن
ضد یخ بتن مایع نیترو NITRO
تسریع‌کننده گیرش بتن، فاقد کلرروان کننده بتن
روان کننده بتن ایندکس INDEX
افزایش اسلامپ بتن در پای کار، ویژه پمپاژ طولانیروان کننده بتن
روان کننده بتن کربن CARBON
افزایش اسلامپ و مقاومت بتن در تابستانفوق روان کننده بتن
فوق روان کننده بتن اوپال OPAL
افزایش میزان روانی بتن در لوله‌های طولانی پمپفوق روان کننده بتن
فوق روان کننده بتن توتال TOTAL
افزایش اسلامپ و مقاومت بتن در تابستانابر روان کننده بتن
ابر روان کننده بتن کریپتون KRYPTON
ویژه تولید بتن با حفظ اسلامپ در زمستانابر روان کننده بتن
ابر روان کننده بتن وانادیوم VANADIUM
تسهیل روان کردن بتن در محل پروژه