مراحل و روش اجرای کفسازی بتنی: تکنیک‌ها و نکات مهم!

از دیرباز مبحث کفسازی‌ یکی از چالش‌ها و دغدغه‌های مهم بشر بوده است. به طور کلی آنچه در مبحث کفسازی اهمیت زیادی دارد، سه موضوع دوام، انتقال آب یا شیب‌بندی و زیبایی بصری کفسازی است. در این مقاله از بلاگ رامکا با شما هستیم تا ضمن توضیح دغدغه‌های انواع کفسازی، به صورت جامع به بیان انواع روش اجرای کفسازی بتنی بپردازیم.

چالش‌های انواع روش اجرای کفسازی بتنی

از گذشته تا امروز، مهم‌ترین چالش‌ها و دغدغه‌های عاملان کفسازی، شیب‌بندی مناسب، نمایش بصری مطلوب، دوام مناسب کفسازی، عدم وجود نشست‌های مختلف، عدم شکنندگی، ترک‌ها، آسیب‌ها و… بوده است. از این رو در ذیل به بررسی مهم‌ترین چالش‌های موجود در انواع روش اجرای کفسازی بتنی خواهیم پرداخت.

دوام مناسب در کفسازی بتنی

انتخاب متریال و مواد مناسب، مهم‌ترین فاکتور برای اجرای کفسازی مستحکم است. متریال و مواد به کار رفته در پروژه‌های کفسازی، به دو بخش متریال لایه‌ی بالایی و متریال لایه‌ی زیرین تقسیم می‌شود. مهم‌ترین عوامل مؤثر روی انتخاب متریال لایه بالایی، نوع کاربری کفسازی در کنار شرایط آب و هوایی و اقلیم منطقه است تا بتواند علاوه بر دوام، نیازها و خواسته‌های استفاده کننده را برآورده نماید. بر این اساس در پروژه‌های مختلف مانند کفسازی کف، راه، بین طبقات و… بسته به نوع زیرسازی، نما، هزینه‌های ساخت و… از مواد مختلف استفاده می‌شود.

اما آنچه در انتخاب و جنس مواد به کار رفته در لایه‌های زیرین پروژه‌های کفسازی حائز اهمیت است، شرایط زمین‌شناسی و آب و هوای منطقه کفسازی است. بر این اساس انواع مواد به کار رفته در لایه‌های زیرین در زمین‌های مرطوب، خشک، خاکی، سنگی و … با هم متفاوت است؛ برای مثال در خاک‌های ضعیف و سست لازم است لایه‌هایی از خاک برداشته شود و از منطقه‌ای که متخصص، خاک آن را مناسب تشخیص داده، خاک به صورت لایه لایه محکم جای گیرد تا کفسازی به لایه‌ی آخر برسد.

بیشتر بخوانید: انواع کفسازی بتنی

شیب‌بندی در روش اجرای کفسازی بتنی

یکی دیگر از چالش برانگیزترین موضوعات در روش اجرای کفسازی بتنی، موضوع انتقال آب است. در پروژه‌های کفسازی لازم است شیب‌بندی‌ها به گونه‌ای انجام شود که پس از بارش باران و برف یا اتفاقات دیگر، آب روی سطح کفسازی باقی نماند، زیرا جدا از مسأله زیبایی‌شناسی و مشاهده چاله‌های مختلف آب، ماندن آب در فصول سرد سال و یخبندان باعث آسیب به کفسازی می‌شود.

در روش اجرای کفسازی، شیب به دو دسته شیب طولی و شیب عرضی تقسیم می‌شود که بسته به شیب منطقه و اینکه خروجی آب منطقه باید کجا باشد، شیب طولی بین ۰٫۵ تا ۱ درصد و شیب عرضی تا ۲ درصد در نظر گرفته می‌شود.

زیبایی در روش اجرای کفسازی بتنی

سومین فاکتور که در بحث کفسازی اهمیت دارد، مبحث زیبایی بصری کفسازی‌ها است. این موضوع از گذشته تا امروز همواره مورد نظر بوده و شما می‌توانید اهمیت آن را در کفسازی‌های انجام شده‌ بسیاری از بناهای تاریخی به وضوح مشاهده کنید. البته امروزه فارغ از زیبایی بصری، انتخاب مواد مناسب برای داشتن کفسازی خوب به سلیقه، فرهنگ، اقلیم و شرایط آب و هوایی منطقه بستگی دارد.

روش اجرای کفسازی لایه زیرین

همان‌طور که پیش از این گفته شد، اجرای کفسازی بتنی به دو بخش اجرای کفسازی لایه‌های زیرین و اجرای کفسازی لایه‌ی فوقانی تقسیم می‌شود.

برای اجرای زیر سازی مناسب، مخلوط به صورت لایه‌ای ریخته می‌شود و سپس غلتک می‌خورد تا به تراز ارتفاعی مورد نظر برسیم. ضخامت لایه‌ها در این روش، بر اساس شرایط موجود، باید بین ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر در نظر گرفته ‌شود. پس از پایان اجرای لایه‌های زیرین و رسیدن به اندازه مناسب، بسته به نوع کاربری و شرایط لایه‌ی زیرین، لایه‌های بالایی (روسازی) مناسب انتخاب می‌شود.

انواع روش اجرای کفسازی لایه فوقانی

روش اجرای لایه‌ی بالایی یا فوقانی کفسازی، به عوامل متعددی مانند: شرایط و استحکام متریال لایه‌های زیرین، نوع کاربری، شرایط اقلیمی و … وابسته است؛ برای مثال در پروژه‌های راه‌سازی، معمولاً متریال اجرای لایه بالایی کفسازی از جنس آسفالت یا بتن است؛ موادی که علاوه بر استفاده در پروژه‌های ساختمانی، در مدل‌های سوار رو (محل عبور و مرور ماشین‌ها) نیز پرکاربرد هستند. در ادامه مقاله روش اجرای کفسازی بتنی با انواع متریالی که در کفسازی لایه فوقانی استفاده می‌شود، آشنا خواهیم شد.

آسفالت

از گذشته تا به امروز یکی از عمده‌ترین مواد مورد استفاده در اجرای روسازی پروژه‌های راه‌سازی، آسفالت بوده است. استفاده از آسفالت آیین‌نامه‌های خاص خود را دارد و روش‌های متفاوتی را شامل می‌شود که بیان آن در این مقال نمی‌گنجد و به طور مفصل در مقاله‌ای دیگر بیان خواهد شد.

بتن

امروزه بتن یکی از مهم‌ترین متریال‌هایی است که در پروژه‌های کفسازی ساختمانی و راه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این پروژه‌ها از بتن به عنوان ماده روسازی استفاده می‌شود. روسازی‌ بتنی که مدت‌هاست در ایران جایگاه خاصی را از آنِ خود کرده‌ است، همان اجرای لایه‌ی بالایی پروژه‌ی کفسازی است که با طراحی و انجام محاسبات مختلف، بسته به شرایط منطقه، بار ترافیکی و … اجرا می‌شود. در ادامه مقاله روش اجرای کفسازی بتنی به معرفی رایج‌ترین روش‌های اجرای کفسازی بتنی می‌پردازیم.

روش اجرای کفسازی بتنی با بتن درزدار ساده

بتن درزدار ساده، بتنی است که در آن میلگردی به کار نرفته و غیر مسلح است. به عبارت دیگر الیاف مسلح کننده (الیافی که نقش سازه‌ای دارد) در بتن به کار گرفته نشده است. البته در ساخت این بتن‌ها می‌توان از الیاف پلی پروپیلن نیز استفاده نمود که آیین‌نامه و قواعد خاص خود را دارد و با در نظر گرفتن شیب‌بندی و شرایط، آن را اجرا می‌کنند.

پیش از اجرای این روش روسازی، از لایه‌ی جداکننده یا میر استفاده می‌شود و سپس بلافاصله بتن‌ریزی اجرا می‌گردد. در این روش کفسازی، اجرای بتن‌ریزی بسته به آیین‌نامه مورد استفاده فاکتورهای مشخصی را شامل می‌شود که می‌توان به مواردی مانند: حد اسلامپ، نوع سیمان C20 C25، شرایط پمپ یا میکسر و شیب‌بندی اشاره نمود.

پس از گیرش نهایی بتن، بحث کیورینگ کفسازی مطرح می‌شود. بدین‌ترتیب که بعد از ۴ الی ۲۴ ساعت از زمان بتن‌ریزی که بتن به مرحله گیرش نهایی خود رسیده است، عمل آوری بتن انجام می‌گردد. نکته مهم دیگر کاتر زدن برای جلوگیری از ترک خوردگی بتن می‌باشد و در فواصل منظم (حداکثر ۴ متر) از کاتر استفاده می‌شود. نکته حائز اهمیت اینکه عمق کاترها باید برابر با یک سوم ضخامت بتن‌ریزی در پروژه‌ی کفسازی در نظر گرفته شود.

بیشتر بخوانید: کفسازی بتنی

در نهایت در مناطقی که تردد بالایی وجود دارد و مسأله سایش مطرح است، می‌توان از پودرهای سخت‌کننده رنگی یا ملات به صورت پودری، پاششی یا ملات برای افزایش استحکام و دوام کفسازی استفاده نمود تا علاوه بر میزان افزایش مقاومت سایشی، فاکتورهای مثبت دیگری در کفسازی افزایش یابد.

روش اجرای کفسازی بتنی با بتن مسلح

در کفسازی با بتن مسلح از الیاف مسلح کننده‌ی بتن مانند میلگرد استفاده می‌شود. در این روش اجرای کفسازی بتنی که معمولاً در پروژه‌های سازه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد، میلگرد نقش مسلح کننده را بازی می‌کند. میلگردها بسته به محاسبات انجام شده در شبکه‌های ۱۵ در ۱۵ یا ۲۰ در ۲۰ روی زمین کاشته شده و سپس بتن‌ریزی انجام می‌شود.

روش اجرای کفسازی بتن با بتن‌های غلتکی

چند سالی است که استفاده از بتن‌های غلتکی در کشور باب شده است. این بتن‌ها دارای دو نوع کلی RCC (قابل استفاده در پروژه‌های سدسازی) و RCCP (مناسب برای پروژه‌های کفسازی) هستند. در این روش، بتن اسلامپی با استفاده از ماشین کامیون کمپرسی (نه تراک میکسر) به محل پروژه آورده می‌شود. سپس با فینیشرهای مخصوص، لایه‌ای از بتن اجرا شده و بسته به شرایط موجود، غلتک‌های مناسب انتخاب شده و در فواصل منظم شروع به کوبیدن بتن روی سطح می‌کنند و در پایان، مرحله‌ی کیورینگ اجرا می‌شود.

نکته حائز اهمیت اینکه چنانچه فینیشر، فینیشر مطلوبی باشد، نیاز به اجرای روکش آسفالت روی این کفسازی بتنی نیست، اما از آن‌جا که تعداد کمی از فینیشرهای مناسب و مطلوب در ایران وجود دارد، معمولاً یک لایه آسفالت روی کار اجرا می‌شود. نمونه‌ای از این پروژه را می‌توان در مسیر مرجعیت تا پردیسان در شهر قم مشاهده نمود.

روش اجرای کفسازی بتنی با قطعات پیش‌ساخته‌ی بتنی

شیوه‌ی دیگر کفسازی، استفاده از قطعات پیش‌ساخته بتنی است. این قطعات در کارخانه‌های تولید قطعات پیش‌ساخته تولید شده و در همان جا کیورینگ آن انجام می‌شود. سپس در محل پروژه به عنوان لایه‌ی بالایی کفسازی اجرا و نصب می‌گردد.

اجرای کفسازی بتنی با قطعات پیش‌ساخته، شیوه‌های مختلفی – چون: شیوه‌ی خشک‌چینی و ملات – را شامل می‌شود که هر یک دارای آیین‌نامه‌های اجرایی خاص خود است. در این میان، روش اجرا با ملات، روشی مرسوم و قدیمی است که در ایران کاربرد فراوانی دارد.

روش خشک‌چینی نیز طبق آیین‌نامه‌های خاصی اجرا می‌شود. در واقع ماسه شمشه کشی شده، ساخته و کوبیده می‌شود و قبل از اجرا و در نهایت با غلتک کوبیده شده و بندکشی می‌شود.

کفپوش بتنی با ضخامت ۶ سانتی‌متر

اما از دیگر مواد مورد استفاده در پروژه‌های کفسازی که به وفور در پروژه‌های ساختمانی و عابر روها (خطوط عابر پیاده) با آن‌ها مواجه می‌شویم، کفپوش‌های بتنی با ضخامت ۶ سانتی‌متر است که بسته به نوع کاربری کفسازی، آیین‌نامه‌ها و استانداردهای خاص خود را دارد. برای مثال در پروژه‌های کفسازی پیاده‌روها از کفپوش‌های بتنی با استاندارد ۲-۷۵۵ استفاده می‌شود. این کفپوش‌های بتنی معمولا دارای ضخامت ۴ یا ۶ سانتی‌متر بوده که در صورت وجود بار ترافیکی در منطقه، ضخامت آن تا ۸ سانتی‌متر افزایش می‌یابد و تحت عنوان سمنت پلاست، سنگ مصنوعی، موزاییک پلیمری و … در کارگاه‌های مختلف ساخته می‌شود. در نهایت نیز، با ملات روی سطح کفسازی اجرا می‌گردد. از دیگر متریال‌ها و مواد مورد استفاده در ساخت پیاده‌روها، می‌توان به واش بتن و…اشاره کرد.

در این مقاله به بررسی و معرفی انواع روش اجرای کفسازی بتنی، شامل قطعات پیش‌ساخته، بتن غلتکی، بتن مسلح و بتن درزدار ساده پرداختیم و انواع روش روسازی کفپوش‌های بتنی، آسفالتی و بتنی را تبیین نمودیم. همچنین سعی کردیم با بیان عوامل مهم کفسازی مانند استحکام، زیبایی و شیب‌بندی، اطلاعات جامع و مفیدی را در حوزه کفسازی در اختیار شما قرار دهیم. امیدواریم توانسته باشیم در این زمینه اطلاعات کاربردی در اختیار شما بگذاریم.