انواع بتن: معرفی ۲۳ بتن پرکاربرد

بتن ماده‌ای تولید شده از مصالح دانه‌ای، سیمان و سنگدانه است که بر اساس مواد تشکیل‌دهنده، طرح مخلوط، روش ساخت، منطقه کاربرد و شکل واکنش هیدراتاسیون، گونه‌های مختلفی را شامل می‌شود. در این مقاله از بلاگ رامکا بر آن هستیم جزئیات انواع بتن را بررسی کرده و خواص و کاربردهای هر یک را تبیین نماییم. پس تا انتها همراه ما باشید.

انواع بتن با مقاومت معمولی

بتنی که از اختلاط مواد اولیه سیمان، آب و سنگدانه به دست می‌آید، مقاومت معمولی دارد. مقاومت این نوع بتن از ۱۰ تا ۴۰ مگاپاسکال متغیر است و زمان گیرش اولیه آن، ۳۰ تا ۹۰ دقیقه است که بنا به خواص سیمان و شرایط آب و هوایی محل ساخت متفاوت خواهد بود.

بتن ساده یا معمولی

بتن ساده یا معمولی هیچ‌ یک از انواع افزودنی بتن را ندارد و مواد تشکیل‌دهنده اصلی آن، سیمان، سنگدانه‌ و آب هستند. چگالی بتن ساده بین ۲۲۰۰ تا ۲۵۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب متغیر است و مقاومت فشاری آن، ۲۰۰ تا ۵۰۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع است. این نوع بتن عمدتاً در روسازی‌ها و ساختمان‌ها، به ویژه در مناطقی که تقاضای کمتری برای مقاومت کششی بالا وجود دارد، استفاده می‌شود و دوام آن تا حد زیادی رضایت‌بخش است.

بتن آرمه

عنوان بتن سیمانی تقویت‌شده به بتنی اطلاق می‌شود که برای تحمل مقاومت کششی، آرماتورهایی در آن وارد شده باشد. بتن ساده از نظر کشش ضعیف و از نظر فشاری مناسب است. از این رو آرماتورهای موجود در بتن، مسئولیت تنش‌های کششی را بر عهده می‌گیرند.

آرماتور فولادی مورد استفاده در بتن، می‌تواند به صورت میله میله یا به صورت مشبک باشد. در حال حاضر الیاف نیز به عنوان تقویت‌کننده بتن توسعه یافته‌اند. بتن مسلح الیافی، بتنی است که از الیاف (الیاف فولادی) به عنوان تقویت‌کننده بتن استفاده می‌کند. آنچه در بتن‌های آرمه و بتن‌های تقویت شده اهمیت دارد، اطمینان از پیوند مناسب بین بتن و آرماتور است. این پیوند، دوام بتن را به خوبی کنترل می‌کند.

انواع بتن پیش‌تنیده

بیشتر مگا پروژه‌های بتن از طریق بتن پیش‌ تنیده انجام می‌شود. این تکنیکی ویژه است که در آن میله‌های مورد استفاده در بتن، پیش از اعمال بار سرویس واقعی تحت فشار قرار می‌گیرند. در طول اختلاط و قرار دادن بتن، این میلگردهای کششی در انتهای واحد سازه‌ای محکم قرار گرفته و نگه داشته می‌شوند. پس از گیرش و سخت شدن بتن، واحد سازه تحت فشار قرار می‌گیرد.

این پدیده پیش‌تنیدگی باعث می‌شود بخش پایینی عضو بتنی در برابر کشش قوی‌تر شود. از این رو واحدهای پیش‌تنیدگی در محل ساخته شده و مونتاژ می‌شوند. این‌ها در ساخت پل‌ها، سازه‌های بارگذاری شده سنگین و سقف با دهانه‌های طولانی‌تر استفاده می‌شوند.

بیشتر بخوانید: بتن پیش تنیده

بتن پیش‌ساخته

عناصر بتنی گوناگونی را می‌توان طبق مشخصات در کارخانه ساخت و ریخته‌گری کرد و در زمان مونتاژ در محل خریداری نمود؛ به‌ این گونه واحدهای بتنی، بتن پیش‌ساخته گفته می‌شود. نمونه‌هایی از واحدهای بتنی پیش‌ساخته، عبارتند از: بلوک‌های بتنی، واحدهای راه‌پله، دیوارها و تیرهای پیش‌ساخته، لنگه‌های بتنی و بسیاری از عناصر دیگر.

امکان ساخت سریع این واحدها وجود دارد، زیرا در ساخت آن‌ها فقط مونتاژ لازم است. از آن‌جا که ساخت در محل انجام می‌شود، کیفیت تضمین می‌گردد. تنها احتیاطی که لازم است به کار گیرید، حمل‌ونقل درست و مناسب آن‌هاست.

انواع بتن سبک

بتن‌هایی که چگالی کمتر از ۱۸۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب دارند، در دسته بتن سبک قرار می‌گیرند. استفاده از سنگدانه‌های سبک در طراحی بتن، باعث تولید بتن سبک می‌شود. سنگدانه‌ها عنصر مهمی هستند که به تراکم بتن کمک می‌کنند.

نمونه‌هایی از سنگدانه‌های سبک، عبارتند از: پوکه، پرلیت و اسکوریا. بتن سبک برای حفاظت از سازه‌های فولادی استفاده می‌شود و برای ساخت عرشه‌های پل دهانه بلند مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این بتن در ساخت بلوک‌های ساختمانی نیز استفاده می‌شود.

بتن با چگالی بالا

بتن‌هایی که چگالی آنها بین ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب است را می‌توان بتن سنگین وزن نامید. در تولید این‌ بتن‌ها از سنگدانه‌های سنگین استفاده شده و از سنگ‌های خرد شده به عنوان سنگدانه‌های درشت استفاده می‌شود. متداول‌ترین سنگدانه‌های سنگین وزن، باریت‌ها هستند. این نوع سنگدانه‌ها، بیشترین کاربرد را در ساخت نیروگاه‌های اتمی و پروژه‌های مشابه دارند. سنگدانه‌های سنگین به سازه کمک می‌کند در برابر تابش مقاومت کافی داشته باشد.

انواع بتن هوادار

بتن‌های هوازا بتن‌هایی هستند که هوا به طور عمدی برای مقدار ۳% تا ۶% از بتن به داخل آنها کشیده می‌شود. حباب هوا در بتن با افزودن فوم‌ ها حاصل می‌شود. برخی از نمونه‌های عوامل حباب‌ هوا ساز بتن، رزین‌ها، الکل‌ها و اسیدهای چرب هستند.

بتن آماده

بتن‌هایی که در کارخانه اختلاط مرکزی مخلوط می‌شوند، بتن آماده نام دارند. بتن مخلوط با کمک میکسر به محل آورده شده و پس از رسیدن به سایت، مستقیماً مورد استفاده قرار می‌گیرد. بتن آماده بسیار دقیق است.

ساخت این بتن به کارخانه اختلاط متمرکز نیاز دارد. این کارخانه‌ها در فاصله قابل تنظیم از محل ساخت یا بچینگ قرار دارند. در صورتی که مدت زمان حمل‌و‌نقل بیش از حد طولانی باشد، منجر به گیرش بتن می‌شود. این گونه مسائل مربوط به تأخیر زمانی با عوامل بازدارنده که تنظیم را به تأخیر می‌اندازند، مقابله می‌کند.

انواع بتن پلیمری

در مقایسه با بتن معمولی، در بتن پلیمری سنگدانه‌ها به جای سیمان با پلیمر متصل می‌شوند. تولید بتن پلیمری به کاهش حجم فضاهای خالی در سنگدانه‌ها کمک می‌کند. این امر باعث کاهش مقدار پلیمری می‌شود که برای اتصال سنگدانه‌های مورد استفاده لازم است. از این رو سنگدانه‌ها بر این اساس درجه‌بندی و مخلوط شده تا حداقل فضاهای خالی و در نتیجه، حداکثر چگالی به دست آید. این نوع بتن‌ها دسته‌های مختلفی را شامل می‌شود؛ از جمله:

• بتن آغشته به پلیمر
• بتن سیمانی پلیمری
• نیمه آغشته شده

بتن با مقاومت بالا

بتن‌هایی که مقاومت آنها بیش از ۴۰ مگاپاسکال است را می‌توان بتن با مقاومت بالا نامید. این افزایش مقاومت با کاهش نسبت آب به سیمان، حتی کمتر از ۰٫۳۵ به دست می‌آید. بلورهای هیدروکسید کلسیم که محصول نگرانی اصلی در طول هیدراتاسیون برای خواص مقاومتی هستند، با ترکیب دوده سیلیس کاهش پیدا می‌کنند. آنچه اهمیت دارد اینکه بتن با مقاومت بالا باید از نظر کارایی عملکرد کمتری داشته باشد.

بتن با کارایی بالا

این بتن‌ها با استاندارد خاصی مطابقت دارند، اما در هیچ مورد محدود به مقاومت نخواهند بود. لازم به ذکر است تمام بتن‌های با مقاومت بالا می‌توانند از نوع با کارایی بالا باشند. اما تمام بتن‌های با کارایی بالا (HPC)، بتن با مقاومت بالا نیستند. استانداردهایی که با بتن با کارایی بالا مطابقت دارند، در زیر فهرست شده‌اند:

• افزایش قدرت در سنین پایین
• جاگذاری آسان بتن
• عوامل نفوذپذیری و چگالی
• گرمای هیدراتاسیون
• عمر طولانی و دوام
• چقرمگی و خواص مکانیکی مدت عمر
• نگرانی‌های زیست محیطی

بیشتر بخوانید: بتن با کارایی زیاد

انواع بتن خود تراکم

هنگامی که مخلوط بتن با وزن خود متراکم ‌شود، به عنوان بتن خود متراکمدر نظر گرفته می‌شود. این مخلوط کارایی بالایی دارد و مقدار اسلامپ آن، بین ۶۵۰ تا ۷۵۰ خواهد بود. این بتن به دلیل کارایی بالاتر به عنوان بتن روان نیز نامیده می‌شود. در مناطقی که آرماتور ضخیم وجود دارد، بتن خود تراکم بهترین عملکرد را از خود نشان می‌دهد.

انواع بتن شاتکریت

نوع بتن در نحوه اعمال آن روی ناحیه ریخته‌گری متفاوت است. بتن با کمک نازل به داخل قاب یا قالب سازه‌ای آماده شده شلیک می‌شود. از آن‌جا که شات کردن در فشار هوای بالاتر انجام می‌گیرد، فرآیند قرار دادن و فشرده‌سازی همزمان انجام می‌شود.

بتن متخلخل (اسفنجی)

بتن‌های متخلخل بتن‌هایی هستند که آب را از خود عبور می‌دهند و به آن‌ها بتن زهکش هم گفته می‌شود. این نوع بتن‌ها هنگام طراحی دارای ۱۵% تا ۲۰% فضای خالی از حجم بتن هستند. بتن متخلخل یا بتن اسفنجی با فرآیند اختلاط منحصر به فرد، عملکرد، روش‌های کاربرد و… تولید می‌شود و در ساخت روسازی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بتن مکیده

بتن با مقدار آب بیش از حد در قالب ریخته می‌شود. سپس آب اضافی با کمک پمپ مکیده شده و بدون اینکه در بتن گیرش کند، خارج می‌شود. از این رو سازه بتنی یا سکو در مقایسه با تکنیک ساخت و ساز معمولی زودتر آماده استفاده خواهد بود. بتن‌های مکیده در مدت ۱۰ روز به مقاومت فشاری ۲۸ روزه خود می‌رسند و مقاومت فشاری این سازه‌ها در مقایسه با انواع بتن معمولی بیشتر از ۲۵% است.

انواع بتن پمپ شونده

یکی از ویژگی‌های اصلی بتن مورد استفاده در ساخت سازه‌های بزرگ به ویژه برای سازه‌های بلندمرتبه‌، انتقال بتن به ارتفاع است. بتن مورد استفاده برای پمپاژ، باید کارایی کافی داشته باشد تا به راحتی از طریق لوله منتقل شود. لوله مورد استفاده صلب یا شلنگ انعطاف‌پذیر خواهد بود و بتن را به ناحیه مورد نظر تخلیه می‌کند.

بتن مورد استفاده باید ماهیتی سیال داشته و به اندازه کافی مواد ریز و همچنین آب برای پر کردن فضاهای خالی داشته باشد. هر چه مواد ریزتر استفاده شود، کنترل بیشتری روی مخلوط حاصل می‌شود. سنگدانه‌های درشت مورد استفاده نیز باید ماهیت پیوسته داشته باشند.

بتن استامپی

بتن استامپی، بتن معماری است که در آن می‌توان الگوهای واقعی مشابه سنگ‌های طبیعی، گرانیت‌ها و کاشی‌ها را با قرار دادن لنت‌های استامپ حرفه‌ای به دست آورد. این استامپ زمانی روی بتن انجام می‌شود که در شرایط پلاستیکی قرار دارد.

لکه‌های رنگ‌آمیزی و بافت‌های مختلف، ظاهری مشابه با سنگ‌های طبیعی سنگین‌تر می‌دهند؛ به طوری که می‌توان ظاهر زیبایی‌شناسی بالایی را از یک روکش استامپ شده به دست آورد. این نوع بتن معمولاً در ساخت راهروها، کف داخلی و پاسیو استفاده می‌شود.

انواع بتن آهکی

در این نوع از انواع بتن، آهک جایگزین سیمان می‌شود. کاربرد اصلی این محصول در کف، گنبد و همچنین طاق است. مواد تشکیل‌دهنده این بتن برخلاف سیمان‌ها فواید زیست محیطی و بهداشتی فراوانی دارند. فرآورده‌های حاصل از آن‌ها تجدیدپذیرند و به راحتی تمیز می‌شوند.

بتن غلتکی

این گروه از انواع بتن، بتن‌هایی هستند که با کمک تجهیزات حرکتی، مانند غلتک‌های سنگین در سطح زمین متراکم می‌شوند. انواع بتن غلتکی عمدتاً در حفاری‌ها به کار می‌روند. این بتن‌ها مقدار سیمان کمتری داشته و برای سطح مورد نیاز استفاده می‌شوند. این بتن‌ها پس از تراکم، چگالی بالایی ایجاد می‌کنند و در نهایت به بلوک یکپارچه قوی تبدیل می‌شوند.

بتن آسفالتی

بتن آسفالتی ماده‌ای مرکب و مخلوطی از سنگدانه‌ها و آسفالت است که معمولاً برای روکش جاده‌ها، پارکینگ‌ها، فرودگاه‌ها و همچنین هسته سدهای خاکی استفاده می‌شود. بتن آسفالتی در آمریکای شمالی به آسفالت، روکش یا روسازی و در بریتانیا و جمهوری ایرلند به آسفالت یا قیر ماکادام یا رول شده نیز اطلاق می‌شود.

بتن زودگیر

این نوع از بتن‌ها چند ساعت پس از ساخت دوام کافی پیدا می‌کنند. از این رو حذف قالب آسان شده و از ساخت و ساز ساختمان به سرعت پوشش داده می‌شود. این بتن‌ها کاربرد گسترده‌ای در تعمیرات جاده دارند و می‌توانند پس از چند ساعت دوباره مورد استفاده قرار گیرند.

بتن شیشه‌ای

شیشه بازیافتی را می‌توان به عنوان سنگدانه در بتن استفاده کرد. این بتن، جذابیت و زیبایی بتن را افزایش داده و دوام طولانی مدت و عایق حرارتی بهتری را نیز ارائه می‌دهد.

همان‌طور که گفته شد بتن‌های زیادی در صنعت ساخت سازه‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ بتن‌هایی مثل: بتن با مقاومت معمولی، بتن ساده یا معمولی، بتن آرمه، بتن پیش‌تنیده، بتن پیش‌ساخته، بتن سبک، بتن با چگالی بالا، بتن هوازا، بتن آماده، بتن پلیمری، بتن با مقاومت بالا، بتن با کارایی بالا، بتن خود تراکم، بتن شاتکریت، بتن متخلخل، بتن مکیده، بتن پمپ شونده، بتن استامپی، بتن آهکی، بتن آسفالتی، بتن غلتکی، بتن زودگیر و بتن شیشه‌ای که هر یک ویژگی‌ها و خصوصیات خاصی دارند.

در این مقاله تلاش شد علاوه بر بیان کلی چیستی بتن و مفهوم بتن چیست، انواع مختلف بتن بررسی شده و کاربردها و ویژگی‌های آن‌ها تبیین شود. امیدواریم با مطالعه این مقاله توانسته باشید به اطلاعات کافی در این زمینه دست یابید.

منبع +