انواع بتن اکسپوز: دسته‌بندی بر اساس کاربرد و ظاهر

ساخت بتن اکسپوز همانند ساخت سایر بتن‌ها روش‌های مختلفی دارد. عمده تفاوت آن، نحوه ساخت در اجرای بتن است که به دو شکل درجا و پیش‌ساخته انجام می‌شود. در این مقاله از بلاگ رامکا به معرفی انواع بتن اکسپوز پرداخته و ظاهر آن را از لحاظ رنگ و طرح‌های مختلف بررسی خواهیم نمود و در نهایت، مواردی از کاربردهای عمده بتن اکسپوز را تبیین خواهیم کرد. پس در ادامه با ما همراه باشید.

روش ساخت انواع بتن اکسپوز

همان‌طور که گفته شد عمده تفاوت بتن اکسپوز با سایر بتن‌ها در نحوه ساخت آن است؛ یعنی با مصالح یکسان و طرح اختلاط ثابت، امکان تغییر در نحوه ساخت، قالب‌گیری، ویبره و پیش‌ساخته بودن وجود دارد.

بتن اکسپوز درجا

در مکان‌های عظیم چون سالن اجتماعات بزرگ، آرامگاه‌های معصومین، شهدا یا ورزشگاه‌ها و سایر اماکنی که در معرض دید همگان است، از یک لایه بتن نما برای ایجاد ظاهر زیبا استفاده می‌شود. برای بهره‌گیری از این روش، نیاز به قالب‌بندی مناسب و طرح اختلاط دقیق است. روغن قالب بتن یکی از افزودنی‌های بسیار مفید در این روش است.

نمونه قابل درک بتن اکسپوز درجا بسیار زیاد است و از جمله آن می‌توان به حرم مطهر حضرت معصومه (سلام الله علیها) و امام رضا (علیه‌السلام)، محوطه و سالن انتظار فرودگاه‌ها، پارکینگ‌های طبقاتی و حتی نمای بسیاری از ساختمان‌ها اشاره نمود که بتن اکسپوز درجا جلوه ویژه‌ای در کاربری آنها به وجود آورده است.

بتن اکسپوز پیش‌ساخته

اگر بتن اکسپوز در کارگاه ساخته شود و همان‌جا عمل آوری و خشک گردد، پیش‌ساخته نام می‌گیرد. در این روش، باید هنگام خرید قطعات به استاندارد بودن و اعتبار شرکت سازنده قطعات بسیار دقت نمود. اکیپ اجرایی نصب قطعات بتن اکسپوز، باید از مهارت بالایی برخوردار باشند. بیشتر سمنت پلاست‌ها و کفپوش‌های بتنی و برخی از نماپوش‌های بتنی مثل تایل بتنی، جزو قطعات بتن اکسپوز پیش‌ساخته هستند.

بیشتر بخوانید: بتن اکسپوز

بتن اکسپوز پرسی

نام این روش برگرفته از دستگاه پرس‌کننده بتن است. جدول‌ها و کفپوش‌های پرسی با این روش ساخته شده و مقاومت و دوام بسیار بالایی در برابر بارگذاری و شرایط جوی مخرب دارند. این نوع از قطعات پیش‌ساخته، قابلیت خشکه چینی دارند. مخلوط بتنی آماده شده برای ساخت این قطعات، باید اسلامپ بسیار کم (در حد صفر) داشته باشند.

در این روش ابتدا یک مخلوط سیمانی با قوام بالا تهیه شده و در قالب ریخته می‌شود. سپس یک جک، نیروی لازم را برای تراکم و شکل‌گیری وارد می‌کند؛ نیرویی که با سرعت کم افزایش می‌یابد.

در انواع بتن اکسپوز پس از شکل‌گیری و قالب‌گیری، نیرو برداشته شده و قطعه ساخته شده با احتیاط از قالب جدا می‌شود. موضوع اصلی در این روش، دستیابی به حد تراکم مورد نظر و جدا کردن با احتیاط از قالب است که با استفاده از روغن قالب، اطمینان این روش بسیار بالا خواهد رفت.

بتن اکسپوز ویبره‌ای

قطعات سمنت پلاست را با این دستگاه تولید می‌کنند. بتن مورد استفاده در این روش باید روان باشد. استفاده از ابر روان کننده بتن رامکا برای این روش فوق‌العاده عمل می‌کند. محصولات رزین سنگ مصنوعی رزیکس و رزین سنگ مصنوعی یونیکس شرکت رامکا بتنی با روانی بالا تولید کرده و در نتیجه، ساخت بتن اکسپوز بسیار باکیفیت خواهد بود.

این مواد را معمولاً در قالب پی وی سی (PVC) ریخته و اجرا می‌کنند. قطعات بتنی نیوجرسی که برای جدا کردن مناطق و متمایز کردن لاین‌ها استفاده می‌شود نیز با این روش و به وسیله ویبره کردن و با قالب سیلیکونی و پی وی سی ساخته می‌شود.

بتن اکسپوز از نظر ظاهری

بتن اکسپوز همان بتن نما است. پس این بتن باید ظاهر زیبا داشته باشد. در کنار زیبایی، هدف اصلی بتن حفظ ساختار کلی یک سازه است. پس این بتن باید از دوام بالایی برخوردار باشد. قدرت این بتن در برابر سایر عوامل مخرب، باید به قدری زیاد باشد که به راحتی آسیب نبیند، چرا که اندکی خرابی و شکستگی یا شوره‌زدگی، ظاهر کل ساختمان را از بین خواهد برد. به طور معمول، بتن اکسپوز از لحاظ شکل و طرح یا رنگ نیز دسته‌بندی می‌شود که در ذیل به انواع آن پرداخته خواهد شد.

واش بتن

واش بتن را با شستن ریزدانه سطح بتن می‌سازند. روند ساخت و اجرا، همانند سایر بتن‌های اکسپوز است. در نهایت پیش از خشک شدن بتن سطح سیمانی، بتن را با آب فشار قوی یا سایر روش‌های موجود جدا کرده تا سنگدانه درشت بتن نمایان شود. اصطلاح این شکل از بتن، شن نما شدن است.

بتن اکسپوز رنگی

افزودن رنگدانه در بتن برای ساخت بتن اکسپوز دو حالت دارد:

• ساخت بتن رنگی با ظاهر رنگ‌های تیره؛ برای مثال سبز لجنی و قرمز جگری که ساخت آن به روش معمولی و با سیمان سیاه و ترکیب رنگدانه انجام می‌شود.
• ساخت بتن رنگی با رنگ روشن؛ در این مواقع باید در طرح اختلاط، نوع سیمان را به سیمان سفید تغییر داد؛ برای مثال پیست دوچرخه‌سواری با استفاده از سیمان سفید و رنگ‌های روشن ساخته می‌شود.

بتن اکسپوز صیقلی

بتن اکسپوز صیقلی نیاز به قالب مناسب دارد. در این روش، سطح صاف قالب بسیار حائز اهمیت است. به طور معمول، قالب‌های PVC و ABS صیقلی هستند. خود بتن نیز باید دانه‌بندی مناسبی داشته باشد. استفاده از ریزدانه بیشتر در بتن، سطح آن را صاف‌تر می‌کند.

روش دیگر برای ساخت بتن اکسپوز صیقلی، براش زدن و ساب زدن است. به طور معمول دستگاه‌های ساب‌زن، قابلیت صیقلی کردن بتن پس از اجرا در محل را هم دارند، ولی برخی از آن‌ها مثل موزاییک در کارخانه تولیدی ساب زده شده و به بازار عرضه می‌شوند.

بتن اکسپوز طرح چوب

برای طرح‌دار کردن بتن، استفاده از قالب شکل‌دار بهترین روش است؛ برای مثال استفاده از قالب چوبی برای ساخت بتن اکسپوز طرح چوب بسیار عالی است.

بتن اکسپوز طرح پارچه

بتن اکسپوز طرح پارچه را در قالب طرح‌دار ریخته تا ظاهر آن شبیه پارچه شود. سلامت قالب و روغن کاری برای جدا کردن راحت و ساخت بتن با کیفیت از الزامات این روش است.

بتن اکسپوز طرح کاشی

روش ساخت بتن اکسپوز طرح کاشی، تقریباً مشابه روش ساخت بتن صیقلی است. یک تفاوت عمده آن، ضخامت نازک و ابعاد کوچک قطعات آن است.

بتن اکسپوز از لحاظ کاربرد

در ادامه بررسی انواع بتن اکسپوز باید گفت بتن اکسپوز برای ساخت نمای یک ساختمان به کار می‌رود. این نما در هر قسمتی اعم از کف، دیواره و سقف امکان اجرا دارد. پس علاوه بر ظاهر زیبا باید برخی خصوصیات توسط بتن اکسپوز برآورده شود. حفظ این زیبایی و کیفیت بتن در طول زمان بهره‌برداری از پروژه، یکی از مباحث مهم در این نوع بتن است.

بیشتر بخوانید: طرح اختلاط بتن کفسازی

بتن اکسپوز نمای داخلی

برای استفاده از بتن در نمای داخلی ساختمان، نیاز به طرحی زنده وجود دارد. در معماری ساختمان یکی از راه‌های جان بخشیدن به ساختمان، استفاده از گچ است. ترکیب گچ در مخلوط بتنی، روشی مناسب برای این کار است. در این روش، آب‌بندی بتن اهمیت چندانی ندارد و معمولاً برای ایجاد ظرافت در بتن نمای داخلی از روش ویبره برای ساخت استفاده می‌شود. این بتن علاوه بر ظاهر زیبا خواص دیگری هم دارد.

عایق بودن این سیستم، یکی از مزایای دیگر دیوارهای بتنی بوده که در ساختمان سازی به این موضوع پرداخته می‌شود. در صورت استفاده از سیستم پیش‌ساخته بتن اکسپوز، این قطعات باید تا عمق ۳۸ میلی‌متر در یکدیگر نفوذ کرده و درگیر شوند.

به طور معمول، عمق شیار و بیرون زدگی هر قطعه را ۲۰ میلی‌متر در نظر می‌گیرند. در قطعات دارای ناحیه اتصال یا همان چفت و بست، مساحت ناحیه دارای ضخامت کمتر باید زیر ۲۰% کل پنل باشد.

بتن اکسپوز نمای خارجی

این بتن به دلیل قرار گرفتن در برابر عوامل مخرب محیطی، باید در برابر شرایط مخرب مقاومت داشته باشد. استفاده از ژل میکروسیلیس و الیاف پلی پروپیلن برای ساخت این بتن بسیار مفید است. پیشرفت علوم شیمی ساختمان به پیشرفت زیاد بتن اکسپوز کمک شایانی کرده است. برای جذاب کردن بیشتر بتن اکسپوز، ترکیب آن با نمای آجری، چوبی یا شیشه‌ای، روشی بسیار مناسب و پرکاربرد است که در کاهش زمان و هزینه بسیار مؤثر خواهد بود.

بتن اکسپوز کف

از آن‌جا که لازم است مقاومت سایشی بتن اکسپوز کف زیاد باشد، استفاده از ترکیبات مکمل مثل الیاف و ژل میکروسیلیس در بتن اکسپوز کف بسیار مناسب است؛ چرا که این مواد تراکم بتن را افزایش می‌دهند. پس در برابر نشت مایعات مقاوم خواهد شد.

در استانداردهای بتن اکسپوز کف آمده است که در مکان تردد نباید از نوع صیقلی استفاده شود. در هنگام ساخت این نوع بتن بهتر است قالب‌بندی به گونه‌ای انجام گیرد که قطعات در ابعاد خیلی بزرگ ایجاد نشوند. کنترل خزش و جلوگیری از جمع شدگی، یکی از دلایل در نظر گرفتن این محدودیت است. دلیل دیگر این موضوع، تغییر شکل در اثر وزن زیاد یک قطعه بوده که استفاده از الیاف تا حدود زیادی از این پدیده جلوگیری می‌کند.

برای ترمیم بتن کف، لازم است چسبندگی بین بتن جدید و سطح قبلی تأمین شود. استفاده از چسب بتن در ترمیم این گونه بتن‌ها به دوام آن‌ها بسیار کمک خواهد کرد. ضخامت بتن اکسپوز استفاده شده در کف بین ۲ تا ۵ سانتی‌متر است. البته در زیر لایه اکسپوز، امکان اجرای یک لایه بتن مگر یا حتی بتن سازه‌ای وجود دارد.

بتن اکسپوز آب‌بند

برای ساخت بتن اکسپوز آب‌بند، نیاز به یک ماده اولیه با چسبندگی زیاد است. مخلوط سیمانی آب‌بند پس از خشک شدن باید تراکم زیادی داشته باشد.

ساخت بتن اکسپوز آب‌بند با افزودنی‌های بتن، مثل روان کننده‌ها، ژل میکروسیلیس و چسب بتن امری آسان است. یکی از شرایط دشوار در زمینه بتن آب‌بند، کنترل درز قطعات و قالب است. این ناحیه اتصال نیاز به اجرای دقیق و استفاده از مصالح باکیفیت دارد. در غیر این صورت، بتن آب‌بندی خود را از دست می‌دهد.

اکسسوری‌های بتنی

اخیراً استفاده از وسایل تزیینی بتنی، چون: لوازم التحریر، وسایل آشپزخانه یا مجسمه رواج یافته است. زیبایی و دوام این وسایل دلیل استفاده از این قبیل مواد در محیط زندگی انسان است.

گلدان بتنی

گلدان بتنی همیشه در معرض رطوبت قرار دارد. شرط اصلی بتن مورد استفاده در این روش، ضد آب و رطوبت بودن جسم بتن است. گلدان معمولاً در محیطی که قابلیت کاشت گل در زمین نباشد، کاربرد دارد. پس استفاده از گلدان نباید سبب نشت آب از دیواره شود.

مبلمان بتنی

ساخت مبلمان بتنی به دلیل زیبایی و سازگاری با محیط اطراف بسیار رواج دارد. این قطعات پیش‌ساخته برای استفاده و استراحت موقت در پارک‌ها و گذرگاه‌ها قرار داده می‌شوند.

بیشتر بخوانید: بتن رنگی

جدول و نیوجرسی

ساخت جدول و نیوجرسی با روش تراکمی و فشاری امکان‌پذیر است. برای ساخت این قطعات، نه تنها لازم است بتن ظاهری زیبا داشته باشد، بلکه باید از دوام مناسبی در برابر عوامل محیطی، بخصوص یخبندان برخوردار باشد. دو روش اصلی برای تراکم بتن به صورت خشک یا تر وجود دارد.

جدول و نیوجرسی بتنی در ابعاد کوچک و بزرگ، بیشتر به عنوان هدایت‌کننده و جداکننده استفاده می‌شوند و میزان نفوذناپذیری، آب‌بند بودن و مقاومت آنها در برابر ضربه، جزو شرایط اصلی این قطعات است.

پله‌ بتنی

نحوه ساخت پله بتنی اکسپوز به صورت درجا یا پیش‌ساخته است. در ساخت پله بتنی، استحکام بسیار حائز اهمیت است، چرا که این قطعات نباید در اثر ضربه آسیب دیده یا لب پر شوند. برای تردد نیز لازم است مکان ایمنی باشد.

همان‌طور که گفته شد، بتن اکسپوز نه تنها از نظر روش ساخت، بلکه از لحاظ کاربرد و شکل ظاهری نیز به انواع مختلفی تقسیم می‌شود؛ چنان که طرح‌ها و رنگ‌های متنوعی از آن نیز وجود دارد. در این مقاله تلاش کردیم انواع بتن اکسپوز را از منظرهای گوناگون مورد بررسی قرار دهیم. امیدواریم بتوانید با مطالعه این مقاله، با مفاهیم کلی انواع بتن اکسپوز آشنا شوید.