بتن به جای آسفالت: تفاوت‌ها، مزایا و معایب

دنیای سنگفرش و روسازی، تحت سلطه دو ماده اصلی بتن و آسفالت قرار گرفته که در نهایت منجر به ساخت جاده‌ها، پارکینگ‌ها، مسیرها و… می‌شود. اما آنچه گفته شد به این معنا نیست که این دو ماده در کاربری‌های مختلف نتایج یکسانی ارائه می‌دهند. از این رو در مقاله «بتن به جای آسفالت» از بلاگ رامکا بر آن هستیم به بررسی برخی از نکات کلیدی که لازم است هنگام انتخاب بتن یا آسفالت برای روسازی در نظر بگیرید، بپردازیم و در این راستا به سؤالاتی در زمینه طول عمر، شرایط نگهداری، ظاهر و… پاسخ گوییم. پس تا انتها همراه ما باشید.

بتن به جای آسفالت

بتن و آسفالت دو روش روسازی محبوب هستند که می‌توان برای روسازی راه‌ها از آن استفاده نمود. در این دو روش از موادی تقریباً مشابه استفاده می‌شود. در روسازی با بتن، از ماسه، آب، سیمان و سنگدانه استفاده می‌شود، در حالی که مواد تشکیل‌دهنده روش روسازی با آسفالت را شن، ماسه، سنگ‌های خرد شده یا قیر تشکیل می‌دهند. این تفاوت‌های جزئی در مواد تشکیل‌دهنده، تأثیر مهمی بر نتیجه کلی خواهد داشت. بنابراین بسته به انتخابی که انجام می‌دهید، با مزایا و معایبی روبه‌رو خواهید شد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

ظاهر بتن و آسفالت

داشتن ظاهری زیبا یکی از دغدغه‌هایی است که همیشه افراد با آن روبه‌رو هستند. بنابراین ظاهر همیشه عامل مهمی است. آسفالت بافتی تیره دارد و رنگ آن محدود به خاکستری یا سیاه است. این موضوع برای روسازی‌هایی که در آن طرح و رنگ اهمیت چندانی ندارد، مناسب است؛ اما اگر به دنبال کفسازی با طرح و رنگ مناسب هستید، کفسازی بتنی گزینه‌ای ایده‌آل و عالی است.

از آن‌جا که بتن بافت صاف‌تری نسبت به آسفالت دارد، به راحتی قابل رنگ‌آمیزی، طرح‌پذیری و حکاکی است. مصداق این نمونه را می‌توانید در تکنولوژی بتن رنگی مشاهده کنید. بنابراین اگر طرح خاصی در ذهن دارید، روسازی بتنی مناسب است.

طول عمر بتن و آسفالت

یکی از سؤالاتی که هنگام انتخاب بتن یا آسفالت برای روسازی پرسیده می‌شود این است که کدام نوع روسازی طول عمر بیشتری دارد؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت عمر روسازی بتنی از آسفالت بیشتر است. به طور معمول روسازی‌های بتنی، عمری بین ۳۰ تا ۵۰ سال دارند، در حالی که متوسط طول عمر روسازی آسفالتی بین ۱۲ تا ۲۰ سال است.

البته عوامل متعددی بر طول عمر هر یک از روسازی‌ها تأثیر دارد. برای نمونه عمر مفید روسازی بتنی بسته به نوع طرح اختلاط بتن، اندازه و بافت سنگدانه‌ها، نسبت آب به سیمان، نوع افزودنی به کار رفته، سرعت بتن‌ریزی، درجه تراکم، سرعت و کیفیت عمل‌آوری و بسیاری از فاکتورهای دیگر قابل تغییر است.

در مورد روسازی آسفالتی نیز موضوع همین است؛ برای مثال استفاده از سنگدانه‌هایی که به خوبی به ماتریس آسفالت نمی‌چسبند، باعث می‌شود روسازی با گذشت زمان شکسته شده و فروریخته شود. از سوی دیگر در روسازی‌های آسفالت، درصد فضای خالی (حباب هوا) در طول عمر آسفالت تأثیر دارد. بر این اساس هر چه میزان حباب هوا در آسفالت بیشتر باشد، عمر آن به دلیل نفوذ آب کاهش می‌یابد.

بنابراین در کنار استفاده از مصالح مناسب در هر نوع روسازی، لازم است حتماً این کار توسط متخصص با تجربه انجام شود تا تمام عوامل احتمالی در کوتاه‌مدت و درازمدت را پیش‌بینی کند.

هزینه بتن و آسفالت

به جرأت می‌توان گفت طول عمر بالای روسازی‌های بتنی درست اجرا شده، باعث می‌شود هزینه این گونه روسازی‌ها نسبت به روسازی با آسفالت بیشتر باشد. دلیل این تفاوت قیمت، صرف زمان بیشتر و مهارت بالاتر در پروسه بتن‌ریزی و عمل‌آوری روسازی‌های بتنی است.

از آن‌جا که برای انجام روسازی بتنی لازم است اقدامات ویژه‌ای، مانند نصب قالب‌های چوبی در اطراف محل روسازی، تراز شدن دقیق کف پیش از بتن‌ریزی و انجام عملیات عمل‌آوری جهت محافظت از سطح بتن در برابر تبخیر به درستی انجام شود، هزینه روسازی بتنی به جای آسفالت تقریباً دو برابر خواهد بود.

با این وجود وقتی به هزینه‌های بلندمدت این دو روسازی توجه می‌کنید، روسازی بتن به جای آسفالت بیشترین صرفه‌جویی در هزینه را خواهد داشت. دلیل این امر، نیاز بالا و پیوسته روسازی آسفالت به نگهداری عمومی است که تکرار پیوسته آن در درازمدت، هزینه‌های اضافی بالایی را به پیمانکار اعمال خواهد کرد. این در حالی است که روسازی‌های بتنی درست اجرا شده، عمر بسیار بالایی داشته و به ندرت نیاز به نگهداری و مراقبت در دراز مدت خواهند داشت.

با این حال اکثر پیمانکاران به دلیل سهولت اجرا، تعمیرات آسان و هزینه پایین، آسفالت را انتخاب بهتری برای روسازی می‌دانند و توجهی به هزینه‌های مکرری که بابت تعویض و تعمیر مداوم آسفالت در درازمدت دارند نمی‌کنند.

بیشتر بخوانید: مراحل و روش اجرای کفسازی بتنی

نگهداری بتن و آسفالت

همان‌طور که گفته شد هنگام انجام تحلیل مالی برای روسازی، در نظر گرفتن هزینه‌های نگهداری روسازی در درازمدت نیز مهم است. روسازی‌های بتنی به دلیل کیفیت و شرایط ساخت و عمل‌آوری، عمر طولانی داشته و نیاز به هزینه‌های نگهداری کمتری در بازه زمانی طولانی دارند، در حالی که برای داشتن آسفالتی با درجه کیفیت مناسب، لازم است آسفالت تقریباً هر دو سال یکبار با مواد مناسب آب‌بندی شود تا سنگدانه‌ها از سطح (ماتریس) جدا نشده و نیازی به تعمیر و تعویض لایه ‌بالایی آن به دلیل ایجاد چاله‌ها، ترک‌ها و سایر مشکلات آب‌بندی وجود نداشته باشد. با اینکه این هزینه به ظاهر زیاد به نظر نمی‌رسد، ولی تکرار پیوسته آن در درازمدت، هزینه بالایی برای پیمانکار به همراه خواهد داشت.

دوام بتن و آسفالت

این موضوع بر کسی پوشیده نیست که بتن نسبت به آسفالت دوام بسیار بالاتری دارد. با این وجود فاکتورهای فراوانی بر میزان دوام روسازی‌های بتنی و آسفالت تأثیر دارد که در ادامه به بررسی و مقایسه دو فاکتور آب و هوا و تأثیر آلاینده‌ها روی این دو سبک روسازی خواهیم پرداخت.

شرایط اقلیمی

آب و هوا تأثیر عمده‌ای در میزان دوام روسازی دارد. برای نمونه در محیطی با آب و هوای گرم، استفاده از روسازی تهیه شده از بتن به جای آسفالت بسیار مناسب و مقرون به صرفه است، زیرا آسفالت در این شرایط آب و هوایی با سرعت زیادی آسیب‌دیده و ترک می‌خورد.

این در حالی است که در محیط‌هایی با شرایط آب و هوایی سرد که نوسانات دما به طور پیوسته در اطراف نقطه انجماد رخ می‌دهد، استفاده از روسازی آسفالت به جای بتن بیشتر توصیه می‌شود. البته اگر روسازی بتنی با رعایت تمام اصول گفته شده در استانداردهای سازه‌های بتنی در این محیط‌ها انجام شده و به درستی آب‌بندی شده باشد، تغییری در کیفیت بتن ایجاد نخواهد شد و حضور موادی مانند آب و کلریدها، باعث تخریب سریع‌تر بتن و اعمال هزینه‌های زیاد برای پیمانکار نخواهد شد.

وجود لکه‌ها

همان‌طور که مشاهده کرده‌اید آسفالت به طور طبیعی دارای رنگ سیاه است و آلاینده‌های خارجی روی سطح آن ایجاد لکه نمی‌کنند. بنابراین نیازی به لکه‌گیری برای داشتن ظاهری مناسب نیست، در حالی که بتن دارای چنین ویژگی نیست. البته باید توجه داشته باشید بعضی لکه‌ها به ویژه روغن برای آسفالت بسیار مخرب و نامناسب است و اگر به سرعت برداشته نشود، باعث نرم شدن بیش از حد قیر شده و در نهایت، منجر به ایجاد گودال، از بین رفتن سطح و مشکلات دیگر می‌شود.

اثرات زیست محیطی بتن و آسفالت

آسفالت و بتن، بازیافتی‌ترین مصالح ساختمانی روی کره زمین هستند. این مواد پس از تخریب در کارخانه‌ها برای استفاده بعدی بازیافت می‌شوند. بنابراین می‌توانید بدون نگرانی در مورد اثرات زیست محیطی از آسفالت یا بتن در روسازی استفاده کنید.

بازه زمانی راه‌اندازی روسازی

بازه زمانی راه‌اندازی روسازی آسفالت و بتن با هم متفاوت است. این بازه زمانی به دو بخش زیرسازی و روسازی تفکیک می‌شود. زمان لازم برای زیرسازی هر دو نوع روسازی بتنی و آسفالت کاملاً با هم برابر بوده، زیرا برای زیرسازی در شرایط یکسان باید محل روسازی با استفاده از شن خرد شده، تراز و متراکم شود.

تفاوت زمانی پروسه راه‌اندازه به مدت زمان عمل‌آوری روسازی و کسب مقاومت مناسب برای رانندگی بازمی‌گردد؛ گرچه این موضوع تحت‌تأثیر عواملی مانند نوع بار ترافیکی، تردد و شرایط آب و هوایی نیز قرار دارد. آنچه واضح است آسفالت سریع‌تر از بتن به مقاومت مورد نظر برای رانندگی می‌سد. در واقع روسازی‌های بتنی طی ۷ روز یا بیشتر، بسته به شرایط آب و هوایی به مقاومت کافی برای رانندگی خواهند رسید، در حالی که آسفالت پس از حداکثر ۳ روز از نظر مقاومت، برای رانندگی مناسب خواهد بود.

سهولت در تعمیرات

روسازهای بتنی یا آسفالت در درازمدت نیازمند تعمیر و بازسازی خواهند بود و مسلماً هر چه این تعمیرات سریع‌تر انجام شود، هزینه و میزان آسیب کمتر خواهد بود. سه تکنیک کلی برای تعمیر آسفالت وجود دارد که به شدت و وسعت سطح آسیب‌دیدگی وابسته است.

• وصله سطحی: این روش برای ترمیم نواحی با وسعت آسیب‌دیدگی کم، بهترین گزینه است. در این روش، سطح آسیب‌دیده با دقت تمیز شده، سپس با استفاده از ماده چسبنده، قسمت آسیب‌دیده را پُر کرده تا سطح روسازی مجدداً صاف شود.
• تزریق اسپری و وصله بخاری مادون قرمز (Infrared heater patching): این دو تکنیک برای روسازی‌های آسفالتی که در وسعت بالا دچار آسیب‌دیدگی شده‌اند، استفاده می‌شود.
• تعمیر بتن: در بحث تعمیر بتن، پیمانکاران از تکنیک‌های مختلفی برای تعمیر و ترمیم بتن آسیب‌دیده استفاده می‌کنند. برای نمونه استفاده از انواع تکنیک‌های آب‌بندی، مثل استفاده از چسب بتن؛ اما چنانچه شدت آسیب‌دیدگی بسیار وسیع بوده و بتن دچار مشکلاتی مانند سرطان، پوسته پوسته شدن و… شده باشد، جهت ترمیم، لایه بتن نازک روی لایه‌ی قدیمی که دچار آسیب‌دیدگی شده است، ریخته می‌شود

در این مقاله از بلاگ رامکا به بررسی این سؤال که بتن برای روسازی بهتر است یا آسفالت پرداختیم و با توجه به بیان مسائلی مانند هزینه‌های تولید، نگهداری، دوام، اثرات زیست محیطی، عمر روسازی و…، به این نتیجه دست یافتیم که استفاده از بتن به جای آسفالت در کاهش هزینه‌های طولانی‌مدت، افزایش دوام و عمر روسازی، کاهش هزینه‌های نگهداری و… بسیار مناسب‌تر است. در نهایت خوشحال می‌شویم با بیان تجربیات و نظرات خود در انتهای این صفحه، ما را در بهبود کیفیت هر چه بیشتر این مقاله یاری کنید.

منبع ++