هوای گرم و سرد در فصول مختلف سال، موجب مشکلاتی در تولید، عمل‌آوری و حتی بتن‌ریزی می‌شود و آثار نامطلوبی در خواص و بهره‌برداری بتن دارد؛ تا جایی که لازم است شرایط و تمهیدات خاصی در هوای خیلی سرد یا خیلی گرم فراهم شود تا فرایند بتن‌ریزی در شکل مطلوبی عملیاتی گردد. حال سؤال اینجاست که دمای بتن باید چند درجه باشد؟ و بتن‌ریزی بهتر است در چه دمایی انجام شود؟ برای اینکه پاسخی برای تمام این سؤالات داشته باشید، با ما در ادامه این مقاله از بلاگ رامکا همراه شوید.
دمای بتن
همان‌طور که می‌دانید، واکنش هیدراسیون سیمان یا واکنش سیمان و آب گرمازاست، به همین دلیل هوای خیلی گرم در عملیات بتن‌ریزی مشکل ایجاد می‌کند. اگر حجم بتن‌ریزی زیاد باشد، گرمای هیدراسیون هم بیشتر می‌شود. برای کنترل این حرارت، می‌توان از روش‌های کنترلی متفاوتی، مثل مواد پوزولانی استفاده کرد.
برای مثال سیمان تیپ IV یا سیمان دیرگیر (کم حرارت)، مقدار کمتری C3A و C3S دارد. به همین دلیل درجه هیدراسیون کمتر و حرارت کمتری تولید می‌کند. این حرارت سبب تبخیر آب و تسریع گیرش بتن هم می‌شود.
این مشکل در هوای گرم از طریق کنترل بتن با استفاده از مواد افزودنی بتن و مراقبت‌های خارجی، مثل: استفاده از گونی نخی دور کامیون حمل بتن و پوشش سطح بتن انجام می‌شود.
وقتی دمای محیط به زیر ۵ درجه سانتی‌گراد برسد، واکنش هیدراسیون سیمان متوقف می‌شود. به همین دلیل، بتن‌ریزی در هوای سردتر از این مقدار متوقف شده یا باید تحت شرایط خاصی انجام شود. در نظر داشته باشید پایداری ۳ روزه متوسط دمای زیر ۵ درجه سانتی‌گراد برای بتن‌ریزی سرد محسوب می‌شود.
حداقل و حداکثر دمای مخلوط بتن، از منظر مقررات ملی ساختمان
طبق مقررات ملی ساختمان، حداکثر دمای بتن‌ریزی معمولی ۳۲ درجه سانتی‌گراد است. این مقدار برای بتن‌های حجیم، ۱۵ درجه سانتی‌گراد است.
در جدول ذیل، مقررات ملی ساختمان، محدودیت حداقل دما را در شرایط مختلف بیان کرده است:
حداکثر و حداقل دمای بتن و دمای سنگدانه‌ها
حداقل دمای بتن باید به حدی باشد که هم واکنش هیدراسیون در آن جریان داشته باشد و هم آب درون آن یخ نزند. به طور معمول، دمای حداقل ۵ درجه سانتی‌گراد برای قطعات با ضخامت ۳۰ سانتی‌متر و ۱۳ درجه برای قطعات با ضخامت یک متر در نظر گرفته می‌شود.
حداقل دمای سنگدانه هم معمولاً نباید بیشتر از ۱۰ درجه با بتن تفاوت داشته باشد، زیرا بتن را مستعد یخ زدن می‌کند.
منابع گوناگون در مورد حداکثر دمای مصالح سنگی، اعداد مختلفی بیان کرده‌اند، ولی میانگین اعداد مطرح شده، حدوداً زیر ۵۰ درجه سانتی‌گراد است. سنگدانه داغ به شدت آب را تبخیر کرده و سبب سفت شدن بتن در اثر تبخیر آب و بالا بردن سرعت هیدراسیون می‌شود.
شرایط حصول هوای سرد
طبق تعاریف موجود، اگر دمای هوا برای سه روز متوالی، در نصف روز زیر ۱۰ درجه سانتی‌گراد باشد یا میانگین دما زیر ۵ درجه سانتی‌گراد باشد، در عملیات بتن‌ریزی هوای سرد محسوب می‌شود.
البته در استاندارد ACI، این مقدار به صورت دقیق بیان شده است. طبق این استاندارد، باید میانگین حداقل و حداکثر دمای هوا در سه روز متوالی کمتر از ۵ درجه سانتی‌گراد باشد یا اینکه دمای هوا برای ۱۲ ساعت در ۲۴ ساعت متوالی، کمتر از ۱۰ درجه سانتی‌گراد باشد.
در استاندارد ملی ایران شماره ۸۴۵۱، لازم است دمای هوا در زمان ساخت بتن و حمل آن زیر ۵ درجه باشد. همچنین مطابق این استاندارد، بتن‌ریزی روی سطح یخ زده و برفی ممنوع است.
تدابیر بتن‌ریزی در هوای سرد
جهت بتن‌ریزی در هوای سرد، باید مواردی را در نظر گرفت. حفاظت از بتن از مرحله ساخت تا عمل‌آوری بسیار حائز اهمیت است.
اولین راهکار مناسب برای افزایش دمای بتن، گرم کردن مصالح است. از میان مصالح بتن، گرم کردن آب به دو دلیل رایج است؛ اول وجود آبگرمکن صنعتی در اکثر کارگاه‌ها و راحتی گرم کردن آب به دلیل سیال بودن، و دوم بالا بودن ظرفیت گرمایی ویژه آب.
هنگامی که آب گرم شود، به سختی گرمای خود را از دست می‌دهد. این در حالی است که سایر مصالح به راحتی گرمای خود را از دست می‌دهند.
نکته حائز اهمیت جهت استفاده از این راهکار این است که باید دمای آب کنترل شده و حداکثر ۸۰ درجه سانتی گراد باشد. استفاده از سیمان با حرارت‌زایی بالا نیز روشی ارزان و مناسب است.
روش دوم، کنترل بتن در کامیون حمل است. گرم کننده‌های اتوماتیک، دمای بتن را در شرایط مناسبی نگه می‌دارند. در کامیون حمل بتن، استفاده از افزودنی‌های بتن برای جلوگیری از یخ زدن مناسب است. البته نباید زود به بتن اضافه شوند، زیرا این افزودنی‌ها با سرعت بخشیدن به گیرش سیمان، سبب سفت شدن بتن و گیر کردن آن در کامیون و پمپ می‌شوند.
افزودنی زودگیر بتن که با نام تجاری ضد یخ بتن عرضه می‌شود، دارای دو نوع با کلر و بدون کلر است. نوع کلر دار آن مخصوص ملات است و استفاده از آن در صورت وجود آرماتور ممنوع می‌باشد؛ حال آنکه نوع بدون کلر آن، مخصوص بتن است و کار اصلی آن، رساندن سریع بتن به مقاومت ۵ مگاپاسکال پیش از یخ زدن می‌باشد.
روش سوم، گرم کردن بتن پس از ریختن و جای‌گیری آن است. گرم کردن بتن به روش‌های استاندارد و پوشاندن بتن با پتو، راه‌حلی مناسب برای جلوگیری از یخ زدن آن است. در نظر داشته باشید روشن کردن مستقیم آتش روی بتن مجاز نیست.
بیشتر بخوانید: دو روش گرم کردن بتن و افزایش دمای بتن در هوای سرد
اختلاف دمای مجاز بتن با دمای قالب و آرماتور
دمای بتن قبلی یا مجموعه قالب و آرماتور، نباید از صفر درجه سانتی‌گراد کمتر باشد. همچنین نباید یخ در قالب وجود داشته باشد.
در آیین‌نامه‌ها و استانداردها، قوانین خاصی برای اختلاف دمای بتن و قالب و آرماتور وضع نشده، ولی بهتر است اختلاف دمای این دو کمتر از ۲۰ درجه باشد.
بتن به دلیل محفوظ بودن تا قبل از مرحله ریختن، خیلی تحت‌تأثیر محیط قرار نمی‌گیرد، به همین دلیل سرمای شدید یا گرمای شدید قالب و میلگرد شوک زیادی به بتن تازه وارد می‌کند و در مواردی سبب دیرگیری و یخ زدن یا زودگیری و ترک خوردن می‌شود.
گرمایش قالب و آرماتور
یکی از روش‌های افزایش دمای مجموعه بتن‌ریزی، گرم کردن قالب و آرماتور است. قالب‌های مخصوص این کار، شبیه هیتر یا گرمکن برقی عمل می‌کنند و برای شروع عملیات بتن‌ریزی، مدتی این قالب‌ها و حتی آرماتور را گرم می‌کنند. مزیت این روش، عدم وارد شدن شوک به بتن پس از ریختن بتن در مکان بسیار سرد است.
سیستم‌های نوینی مثل دمنده بخار آب به مجموعه قالب و بتن نیز طراحی شده است. البته این کار یکبار و فقط قبل از بتن‌ریزی مجاز است. در این روش، اگر بتن‌ریزی انجام نشود، میلگرد زنگ خواهد زد.
در این روش، دمنده‌های هوای گرم و شعله نیز کاربردی هستند؛ البته این دمنده‌ها در حضور یونولیت سقفی قابلیت استفاده ندارند و این سیستم را از بین می‌برند.
شرایط حصول هوای گرم
در هوای گرم، دمای بتن نباید بیش از ۳۰ درجه سانتی‌گراد باشد. طبق استاندارد ملی ایران شماره ۸۴۵۱، دمای محیط هم نباید بیش از ۳۸ درجه سانتی‌گراد باشد؛ اما آیین‌نامه بتن برای بتن‌ریزی در ابعاد معمولی، دمای ۳۲ درجه سانتی‌گراد را به عنوان حد مجاز تعیین کرده است.
اگر موارد فوق بدون تدابیر لازم نادیده گرفته شود، بتن ترک خورده و حتی دوام آن به شدت کم می‌شود. پس باید در نظر داشت که وزش باد شدید حتی در دمای ۳۰ درجه، بتن‌ریزی را دچار مشکل شدیدی خواهد کرد. علاوه بر این، رطوبت هوا و شدت تابش خورشید نیز بر میزان این اعداد مؤثر است.
ابر روان کننده بتن تایتان TITAN
حفظ اسلامپ طولانی، ویژه بچینگ و بتن‌ریزی در هوای گرم
ابر روان کننده بتن
ابر روان کننده بتن فیوژن پلاس +FUSION
افزاینده مقاومت بتن و کاهنده آب قوی در مدت کم
ابر روان کننده بتن
ابر روان کننده بتن نئون پلاس +NEON
افزایش اسلامپ بتن با نسبت آب به سیمان پایین در کوتاه‌مدت
تدابیر خاص بتن‌ریزی در هوای گرم
استفاده از مواد نگهدارنده آب بتن، بهترین روش برای بتن‌ریزی در هوای گرم است. در صورت افزودنی روان کننده به بتن در هوای گرم، بتن دچار مشکلاتی، از قبیل: سفتی و عدم کارایی نخواهد شد.
در نظر داشته باشید به هیچ وجه استفاده از سیمان با دمای بیش از ۷۵ درجه سانتی‌گراد مجاز نیست و استفاده از سیمان تیپ ۴ برای کاهش حرارت‌زایی توصیه شده است.
برای شروع ساخت بتن، نگهداری مصالح بتن زیر سایه، روشی قدیمی و کاربردی است. خنک کردن مصالح و آب بتن برای شروع ساخت بتن، امری کم هزینه و مناسب است.
بیشتر بخوانید: تأثیر مصالح در طرح اختلاط بتن
در ساخت بتن نیز استفاده از روان کننده‌ها علاوه بر کاهش مصرف آب، سبب روانی بتن و حفظ این روانی در هوای گرم می‌شوند. زمان ساخت بتن را در فصول گرم باید در اوایل صبح و بعد از غروب آفتاب تنظیم کرد.
استفاده از سایه‌بان در مرحله ریختن و اجرای بتن برای حفظ آب داخل بتن، روشی عالی، اما پر هزینه است. برای حفظ رطوبت بتن در هوای گرم، استفاده از دستگاه مه پاش یا افزودنی کیورینگ توصیه می‌شود.
در این مقاله میزان دمای بتن مورد بررسی قرار گرفت و شرایط و راهکارهایی که می‌توان از آن برای کاهش یا افزایش دمای بتن در فصول گرم و سرد سال استفاده کرد، بررسی شد تا با استفاده از آنها، مشکلاتی که در انجام عملیات بتن‌ریزی در هوای سرد و گرم وجود دارد، مرتفع شود.
بهترین زمان بتن ریزی، چه شرایط آب و هواییه؟
بهترین دمای بتن ریزی ربطی به تابستان و زمستان نداره و مهم اینه که بتنی که در قالب ریخته می‌شود الزامات مربوط به دما در جدول ۷-۷ در آیین نامه آبا را پاس کند.
بهترین دمای بتن ریزی در چه فصلی از سال بهتر است انجام بشه؟
بهترین دمای بتن ریزی ربطی به تابستان و زمستان نداره و مهم اینه که بتنی که در قالب ریخته می‌شود الزامات مربوط به دما در جدول ۷-۷ در آیین نامه آبا را پاس کند.
بهترین دمای بتن چقدر هست؟ و چطور میشه اندازه گیری کرد؟
متن این مقاله را به طور کامل مطالعه کنید.
بهترین دمای آب برای اضافه کردن به بتن چقدرهست؟
بهترین دمای آب در زمستان می‌تواند ۶۰ درجه سانتی‌گراد باشد و در تابستان صفر درجه می‌تواند دمای مناسبی باشد تا دمای بتن را تنظیم نماید.
نکته: دمایی که در بتن از اهمیت بالایی برخوردار است، دمای نهایی مخلوط بتن است و نه دمای مصالح.
منطقه‌ای که ما زندگی می‌کنیم، هواش همیشه سرد هست، می‌خوام بتن ریزی کنم ولی می‌ترسم برای مصالح مشکلی پیش بیاد باید چکار کنم؟
برای جلوگیری از هر گونه مشکل راهکارهای زیادی وجود دارد و در این مطلب کاملاً به آن پرداخته شده است.
اولین گام این هست که مصالح رو گرم کنید و در مرحله بعد، کنترل بتن در کامیون حمل است و در اخر عمل آوری مناسب متناسب با شرایط
دمای سنگدانه و دمای بتن با هم چه فرقی دارن؟
تفاوتشون کاملاً مشخصه. دقیقاً متوجه نمیشم که چه چیزی مد نظر شماست؟!
در تابستون چطور میشه دمای بتن رو کنترل کرد؟
حتما.. به بسیاری از این راهکارها در این مقاله پرداخته شده است.
کارتون عالیهههههههه
از حمایت شما متشکریم🌷
گرم کردن بتن به چه صورتی هست؟
روش‌های زیادی برای گرم کردن بتن وجود دارد. پیشنهاد ما این است که مقالات مربوط به گرم کردن بتن را در سایت رامکا مطالعه بفرمایید.
میزان دمای بتن باید چقدر باشه؟
حداکثر ۳۲ درجه و حداقل ۵ درجه.
چه نوع قالبی برای بتن‌ریزی در هوای سرد و گرم مناسب است؟
برای هوای خیلی سرد و خیلی گرم، قالب پلاستیکی یا قالب‌هایی که عایق باشند، بهتر هستند، چون رسانای گرما و سرمای کمتری هستند.
اشتراک‌ها: دمای عمل آوری بتن: بهترین دما در هوای سرد و گرم و تأثیر آن در گیرش بتن
با تشکر مفید بود
سپاس از لطف شما🌷
سلام وقت بخیر با تشکر از محتوای تخصصی شما. در صورت وجود مقاطع بزرگ، نیاز به ضد یخ از بین می رود؟
سلام و عرض ادب
افزایش حداقل بعد المان بتنی، احتمال استفاده از ضد یخ بتن را کاهش می‌دهد، ولی در نهایت ملاک استفاده از ضد یخ دمای بتن است.
اگر بخوام دمای بتنم یک درجه کمتر بشه باید چکار کنم؟
با کاهش دمای مصالح می‌توانید دمای بتن را کاهش دهید.
برای مثال اگر دو درجه دمای شن رو کم کنید، یک درجه دمای بتن شما کاهش پیدا می‌کند. با کاهش ۴ درجه دمای آب یا کاهش ۱۰ درجه دمای سیمان نیز دمای بتن شما تا حد دلخواهتان کاهش پیدا می‌کند.
تنظیم دما با تغییر دمای مصالح خیلی مشکل میشه؟
نه مشکلی نیست. آسان‌ترین راهکار، تغییر دمای شن است. شما به راحتی با آبپاشیدن روی دپوی مصالح شن در فصل تابستان می‌توانید دما را تا حد زیادی کاهش دهید.